407

III. Stan wojenny 407

działania). Jedynym dopuszczalnym odstępstwem od normalnego zakresu kompetencji parlamentu jest udzielenie prezydentowi, na wniosek Rady Ministrów, prawa wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, ale tylko w granicach wyznaczanych zasadami legalności, proporcjonalności i celowości i tylko wtedy, gdy Sejm nie może się zebrać na posiedzenie (art. 234).

-    Wprowadzenie stanu wojennego nie daje podstaw do zawieszenia działalności Trybunałów i sądów. Mogą wprawdzie następować przesunięcia dotyczące właściwości sądów, w szczególności między sądami powszechnymi a sądami wojskowymi, następuje także (art. 239 i nast. upo) zaostrzenie odpowiedzialności karnej za pewne czyny. Natomiast tworzenie sądów wyjątkowych lub wprowadzanie trybu doraźnego jest dopuszczalne tylko w czasie wojny (art. 175 ust. 2 konstytucji), co nie

jest tożsame z okresem stanuwojennego.    t

J

Zakres dopuszczalnych ingerencji w prawa i wolności jednostki jest wyznaczany klauzulą negatywną, bo art. 233 ust. 1 wskazuje, że nie mogą zostać ograniczone wolności i prawa wymienione w art. 30; art. 34; art. 36; art. 38; art. 39; art. 40; art. 41 ust. 4; art. 42; art. 45; art. 47; art. 53 oraz w art. 48 i art. 72 konstytucji (jest to taki sam zakres wyłączeń, jaki odnosi się do ustawodawstwa o stanie wyjątkowym). Nie ulega natomiast wątpliwości, że wszystkie pozostałe wolności i prawa mogą podlegać ograniczeniom, oczywiście pod warunkiem dochowania ogólnych wymagań postawionych przez art. 228 oraz zakazu dyskryminacji z art. 233 ust. 2.

W owych ramach konstytucyjnych ustawa o stanie wojennym przewiduje możliwość wprowadzenia licznych ograniczeń wolności i praw. Decyzje o wprowadzeniu tych ograniczeń należą do premiera, poszczególnych ministrów bądź wojewodów i mają być podejmowane stosownie do sytuacji. W szczególności dopuszczalne jest:

-    wprowadzenie nakazu noszenia dowodu tożsamości, wprowadzenie zakazu zmiany miejsca pobytu stałego lub czasowego bez odpowiedniego zezwolenia (art. 23 uswk);

-    zawieszenie prawa do organizowania zgromadzeń, imprez masowych, strajków i innych form protestu (art. 19 i art. 22 ust. 1 pkt 1 i 2 — nie dotyczy to m.in. zgromadzeń organizowanych przez kościoły i związki wyznaniowe w obrębie świątyń i podobnych budynków);

-    zawieszenie działalności tych zarejestrowanych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych i innych podobnych organizacji, których działalność może utrudnić realizację działań obronnych (art. 22 ust. 1 pkt 3);

-    wprowadzenie cenzury prewencyjnej środków społecznego przekazu (tu pewne wyjątki dotyczą środków przekazu należących do kościołów i związków wyznaniowych), a także wprowadzenie zagłuszania sygnału radiowego lub telewizyjnego (art. 21 ust. 1 pkt 1 i 4);

-    wprowadzenie kontroli zawartości (treści) korespondencji pocztowej, telefonicznej i telekomunikacyjnej (art. 21 ust. 1 pkt 2-3 i art. 21 ust. 3-5);

-    zawieszenie zajęć dydaktycznych wszelkiego rodzaju - z wyjątkiem szkół i seminariów duchownych (art. 24 ust. 1 pkt 3);

-    zawieszenie funkcjonowania transportu, systemów łączności, działalności telekomunikacyjnej i pocztowej, wprowadzenie ograniczeń obrotu krajowymi i dewizo-