BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (9)

16 Bilom i jego miejsce w systemie rachimkowoSc!

Dopuszczalnym odstępstwem od tej zasady jest możliwość kompensowania dla potrzeb sporządzenia sprawozdania finansowego wyników sprzedaży n/efi-nansowych i finansowych aktywów oraz dodatnich i ujemnych różnic kursowych. Jednak kompensaty tej nie dokonuje się na kontach księgi głównej.

Złuda ^W myśl zasady realizacji zyski powstają dopiero w momencie sprze-realizacji dąży lub czynności z nią zrównanej. W przypadku więc, gdy podwyższają się ceny jednostkowe posiadanych przez przedsiębiorstwo niektórych asortymentów towarów, to przedsiębiorstwo nie koryguje (podwyższa) wartości zapasów towarów. Zysk z tego tytułu zostaje zrealizowany dopiero z momentem sprzedaży tych towarów.

Odstępstwem od zasady realizacji jest m.in. uznanie za zysk nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi różnicami¹.

_    . Z zasadą wyceny wiąże się również zasada kontynuacji działał-

kontynuacji ności. Jest ona określona w ustawie o rachunkowości w sposób na-dziiiainośct stępujący:

„Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki) rachunkowości przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzania sprawozdania finansowego, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmując okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego"².

Oświadczenie o kontynuowaniu działalności lub o jej zagrożeniach powinno kierownictwo przedsiębiorstwa zamieścić we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego. Oświadczenie to nie może być w sprzeczności ze stanem prawnym, tzn. z:

•    faktem postawienia przedsiębiorstwa w stan upadłości,

•    wygaśnięciem umowy spółki,

•    wygaśnięciem koncesji stanowiącej lub stanowiących podstawę działalności przedsiębiorstwa,

•    wyczerpaniem złóż eksploatowanych przez przedsiębiorstwo.

Nie może być też ono sprzeczne ze stanem faktycznym, tzn. nie występuje brak: popytu na rynku na produkowane wyroby i usługi lub na sprzedawane przez przedsiębiorstwo towary, a także płynności finansowej.

Do najbardziej częstych objawów zagrożeń dla kontynuacji działalności można zaliczyć:

•    powstanie strat powodujących znaczne obniżenie się kwoty kapitałów własnych,

•    niekorzystne kształtowanie się cen sprzedaży, a w konsekwencji i wskaźników rentowności, rotacji, płynności finansowej,

•    nierozstrzygnięte sprawy sądowe (np. podatkowe) mogące w konsekwencji doprowadzić do powstania zobowiązań przekraczających możliwości regulacyjne przedsiębiorstwa.

Dla realizacji zasady wiernego i rzeczywistego obrazu duże znaczenie Zasada ma zasada ciągłości³. Określa ona, że „przyjęte zasady (politykę) rachun- ctągjoici kowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalanie wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające byty porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych, na dzień ich zamknięcia, stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości w otwartych, na następny rok obrotowy księgach rachunkowych”⁴.

Z tak określonej zasady wynika obowiązek zachowania z okresu na okres:

a)    tego samego sposobu ewidencji na kontach księgi głównej i kontach ksiąg pomocniczych w odniesieniu do tych samych dziedzin tematycznych,

b)    tych samych zasad wyceny oraz stawek i metod amortyzacji,

c) tych samych zasad prezentacji składników aktywów i pasywów, a także przychodów i zysków nadzwyczajnych oraz kosztów i strat nadzwyczajnych w sprawozdaniu finansowym.

„W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka może. ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą. Zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami prawa, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie⁵. W przypadku takim należy w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny tych zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian"⁶.

1

^x Por. I. Fedak, op.ciL, s. 29.

2

Art. S utŁ 2 UoR.

3

   Zwana również zasadą porównywalności.

4

   Art. S ust. 1 UoR.

5

   TU chodzi przykładowo o wprowadzane w ustawie o rachunkowości zmiany dotyczące: umów

6

o leasing finansowy, odroczonego podatku dochodowego od osób prawnych, wyceny instrumentów finansowych oraz inwestycji nieruchomości.