428

Polska m> Unii Europejskiej

' ■' • 4.#i

sam

przede wszystkim do rządu. Wpływa to ograniczająco na rolę parlamentów krajowych. zwłaszcza że wejście do Unii oznacza przekazanie przez nie na szczebel unijny wielu dotychczasowych kompetencji ustawodawczych: Jan Barcz wskazuje, że może to prowadzić do zwężenia nawet o dwie trzecie obecnej materii ustawodawstwa polskiego. a Jerzy Jaskiernia mówi wręcz o zjawisku „[...] marginalizacji znaczenia parlamentów krajowych w zakresie funkcji ustawodawczej".

Problemy te. określane mianem „deficyt demokracji”, od dawna były dostrzegane w Unii Europejskiej. Można mówić o dwóch podstawowych drogach poszukiwania rozwiązań.

A.    Pierwszą jest umacnianie roli Parlamentu Europejskiego oraz tworzenie instytucjonalnych form udziału parlamentów krajowych w podejmowaniu decyzji przez organy Unii. Trzeba wspomnieć zwłaszcza o utworzeniu (1989) Konferencji Komisji do spraw Europejskich Parlamentów Narodowych i Parlamentu Europejskiego (COSAC), która zbiera się dwa razy do roku. w sposób ciągły natomiast - za jej pośrednictwem - przekazywane są parlamentom krajowym najważniejsze dokumenty Unii. Z kolei Protokół w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, przyjęty razem z traktatem amsterdamskim (1997). wskazuje wiele praktycznych kroków w zakresie współdziałania parlamentów krajowych z Parlamentem Europejskim i innymi organami Unii. Pewne umocnienie roli organów parlamentarnych przewiduje też traktat z Lizbony.

W tym nurcie rozwiązań pozostaje też tworzenie różnego rodzaju form współdziałania deputowanych do Parlamentu Europejskiego z ich parlamentami krajowymi. Regulamin Sejmu dopuszcza na przykład, by polscy deputowani do Parlamentu Europejskiego uczestniczyli (z prawem zabierania głosu) w posiedzeniach komisji sejmowych (lecz nie w posiedzeniach plenarnych Sejmu; art. 154 ust. la). Trzeba jednak pamiętać o ograniczonej roli Parlamentu w unijnym procesie decyzyjnym, a także o szczególnym statusie eurodeputowanych. Nieprzypadkowo ustawa - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego wprowadziła zasadę mandatu wolnego, wskazując (art. 4), iż deputowani są przedstawicielami narodów państw Unii Europejskiej. me są związani żadnymi instrukcjami i nie mogą być odwołani.

B.    Drugą drogą jest tworzenie w państwach członkowskich szczególny, f procedur parlamentarnego wpływania i kontroli nad działaniami swych rządów w organach Unii Europejskiej, co nierzadko wiązało się z dokonywaniem odpowiednich zmian konstytucyjnych. Najdalej poszły rozwiązania duńskie, gdzie komisje parlamentarne mogą udzielać rządowi wiążących instrukcji co do stanowiska, które ma zająć w organach Unii. W wielu innych krajach parlamenty (komisje parlamentarne) uzyskały też sprecyzowane uprawnienia do uzyskiwania informacji i zajmowania stanowiska w omawianych kwestiach. Uznaje się bowiem, że ogólne zasady współdziałania parlamentu i rządu (oparte na założeniu, w myśl którego stanowienie prawa należy do parlamentu) nie odpowiadają specyfice procesów decyzyjnych w Unii Europejskiej.

W Polsce nie zdecydowano się na ingerowanie w tekst konstytucji, zakres nowych uregulowań musiał więc pozostać skromniejszy. Niemniej w ciągu minionych czterech lal dokonano poważnych zmian w strukturze organów parlamentu, w formach współdziałania rządu z parlamentem w sprawłch Unii Europejskiej, w procedurze ustawodawczej.

\

t

r

r

r.

n

v

u

n

z

n

v\

s

P

1

w

K

sz

or

zv

wi

oh

ny

on

no

U;

W(

wi

V ' '"V.’!