8listopada (7)

e

Specyficzne utwory wietrzeniowe

Terra rossa = ziemia czerwona: utwór brunatny do ceglastoczerwonego tworzący się w klimacie śródziemnomorskim na skałach wapiennych. Tworzą ją nierozpuszczalne składniki wapieni, głównie wodorotlenki Fe i Al, oraz minerały ilaste. Charakterystyczna dla południowej Europy.

Boksyty = utwory składające się głównie z tlenków glinu (rudy aluminium, do 46% Al₂0₃). Tworzą się w tropikach na skałach wulkanicznych (Hawaje, Panama).

- n    j

Kaolin

Utwór składający się z kaolinitu, koloidalnych substancji o składzie kaolinitu, domieszki innych minerałów ilastych i kwarcu, powstający w efekcie procesów wietrzenia skał zawierających skalenie lub inne glinokrzemiany.

Bielica i orsztyn (utwory klimatów umiarkowanie chłodnych: Europa Północna i Środkowa, Azja Północna, Kanada, Alaska)

Bielica = jasnoszara gleba piaszczysta, uboga w substancje humusowe, ługowane wraz z tlenkami Al, Fe i krzemionką i odprowadzane w głąb (typowy utwór eluwialny); zazwyczaj przykryta warstwą humusu.

Orsztyn = utwór o brązowej i rdzawej barwie, zwięzły, powstający w miejscu odkładania substancji ługowanych z bielicy, w pobliżu zwierciadła wód gruntowych.

GLEBY

Pokrywa zwietrzelinowa wystawiona na oddziaływanie czynników zewnętrznych, w której odbywają się procesy wegetacyjne (zazwyczaj zawierająca humus) = gleba.

Humus = bezpostaciowa substancja organiczna powstająca w rezultacie przeobrażeń szczątków roślin i zwierząt.

W przekroju pionowym gleb i ich podłoża zaznaczają się od powierzchni terenu w dół trzy poziomy główne (Ryc. 7):

1.    poziom górny (A);

2.    poziom środkowy (B)

3.    poziom dolny (C).

Poziom A, o grubości 5 -40 cm, najbogatszy w materiał organiczny (substancje humusowe) i mikrorganizmy, dzielony na trzy podpoziomy. Jego część górną (A₀) stanowi poziom częściowo rozłożonych szczątków organizmów, część środkową (A1) stanowi poziom próchniczny, zaś część dolną (A₂) - poziom przemyty przez przesiąkające przez niego wody opadowe. Przemywanie powoduje zubożanie w Fe, ił, Al, związki organiczne i inne składniki łatwo rozpuszczalne wymywane z niego i przenoszone w dół. Intensywne przemywanie przejawia się jaśnieniem barwy osadu. Jest to poziom wymywania = poziom eluwialny, poziom bielicowania.

Poziom B cechuje się wzbogaceniem w minerały ilaste, tlenki i wodorotlenki Fe, Al oraz związki organiczne doprowadzone z góry. Jest to poziom wmywania (iluwialny),