jl
REEDUKACJA W WARUNKACH KONFLIKTU WEWNĘTRZNEGO1
Wykolejenie społeczne
Termin „wykolejenie społeczne” bywa pojmowany rozmaicie. Posługując się tym terminem, będę miał na myśli swoisty układ zdarzeń warunkujący sytuację społeczną danej jednostki ludzkiej. Układ ten obejmuje: 1/ czynności wyróżniające się antagonistyczno-destruktywnym ustosunkowaniem się do norm współżycia społecznego, czyli czynności 'antagonistycznordestrukty wne; 2/ stany osobowości (psychiczne regulacje czynności), których manifestacją są czynności .antagonistyczno-destruktywne; 3/ zdarzenia determinujące stany osobowości, których manifestacją są czynności antagonistyczno-destruktywne, Pojęcie wykolejenia społecznego jest więc niemal identyczne z pojęciem, które wprowadził J. Konopnicki stosując termin: zaburzenia w zachowaniu zgodnym z normami współżycia społecznego. Autor ten zastosował również termin „manifestacje”, który - podobnie jak w przypadku terminu „manifestacje wykolejenia społecznego” - oznacza w gruncie rzeczy czynności antagonistyczne społecznie /.../.
Wskazując na czynności antagonistyczne społecznie, tym samym zwracamy uwagę na czynności, które odznaczają się negatywnym ustosunkowaniem do norm prawnych i obyczajowych. Chodzi tu o normy wyrażające system wartości etycznych, których respektowanie stanowi konieczny warunek istnienia określonego społeczeństwa i swoistego dlań ustroju społecznego.
Ale przyjmując tego rodzaju pojęcie antagonizmu społecznego, musimy wyróżnić jego,dwie podstawowe odmiany. Należy więc wyróżnić antagonizm konstruktywny i antagonizm destruktywny. Ten pierwszy polega na prospołecznym przeciwstawieniu się danemu społeczeństwu, np. w imię wzorca ustroju społecznego innego niż ten, który aktualnie panuje. Drugi natomiast polega na realizowaniu celów egoistycznych lub partykularnych, a więc przeciwstawnych społeczeństwu niezależnie od tego, jaki panuje w nim ustrój społeczny, jakie są w nim powszechnie uznawane wartości i normy społeczne oraz wzory postępowania. Jeżeli mamy do czynienia z antagonizmem społecznym tego drugiego typu, możemy zasadnie mówić o manifestacjach wykolejenia społecznego.
91
Przedruk: A Hulek (red) - Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa 1977, s. 324—333.