Bez nazwy 11

jl

REEDUKACJA W WARUNKACH KONFLIKTU WEWNĘTRZNEGO¹

Wykolejenie społeczne

Termin „wykolejenie społeczne” bywa pojmowany rozmaicie. Posługując się tym terminem, będę miał na myśli swoisty układ zdarzeń warunkujący sytuację społeczną danej jednostki ludzkiej. Układ ten obejmuje: 1/ czynności wyróżniające się antagonistyczno-destruktywnym ustosunkowaniem się do norm współżycia społecznego, czyli czynności 'antagonistycznordestruktywne; 2/ stany osobowości (psychiczne regulacje czynności), których manifestacją są czynności antagonistyczno-destruktywne; 3/ zdarzenia determinujące stany osobowości, których manifestacją są czynności antagonistyczno-destruktywne, Pojęcie wykolejenia społecznego jest więc niemal identyczne z pojęciem, które wprowadził J. Konopnicki stosując termin: zaburzenia w zachowaniu zgodnym z normami współżycia społecznego. Autor ten zastosował również termin „manifestacje”, który - podobnie jak w przypadku terminu „manifestacje wykolejenia społecznego” - oznacza w gruncie rzeczy czynności antagonistyczne społecznie /.../.

Wskazując na czynności antagonistyczne społecznie, tym samym zwracamy uwagę na czynności, które odznaczają się negatywnym ustosunkowaniem do norm prawnych i obyczajowych. Chodzi tu o normy wyrażające system wartości etycznych, których respektowanie stanowi konieczny warunek istnienia określonego społeczeństwa i swoistego dlań ustroju społecznego.

Ale przyjmując tego rodzaju pojęcie antagonizmu społecznego, musimy wyróżnić jego,dwie podstawowe odmiany. Należy więc wyróżnić antagonizm konstruktywny i antagonizm destruktywny. Ten pierwszy polega na prospołecznym przeciwstawieniu się danemu społeczeństwu, np. w imię wzorca ustroju społecznego innego niż ten, który aktualnie panuje. Drugi natomiast polega na realizowaniu celów egoistycznych lub partykularnych, a więc przeciwstawnych społeczeństwu niezależnie od tego, jaki panuje w nim ustrój społeczny, jakie są w nim powszechnie uznawane wartości i normy społeczne oraz wzory postępowania. Jeżeli mamy do czynienia z antagonizmem społecznym tego drugiego typu, możemy zasadnie mówić o manifestacjach wykolejenia społecznego.

91

1

Przedruk: A Hulek (red) - Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa 1977, s. 324-333.