587

-ek-0, mądr-ost-k-a, dzik-us-k-a tworzą strukturę R_;,d,S_s[]bS_MlbFl, ciągi segmentów pis-acz-ek-0, pis-em-k-o, pis-ar-k-a tworzą strukturę R_vc,_bS_s„_bS_subFl. Struktury morfotaktyczne zawierające tę samą liczbę segmentów afiksalnych tak samo usytuowanych w stosunku do rdzenia tworzą typ strukturalny, np. struktury R*ubS_s„_bS_subFl, R_a0iS_subS_adiFl, Rvc,hS._Hi,S,,_lbFl tworzą typ strukturalny R S₂ S, FI. Kwalifikatory sub, adi, verb oraz dalej stosowane w tekście num, adv, tem informują, jaką klasę funkcjonalną jednostek dane segmenty reprezentują, a to: rzeczownikowe, przymiotnikowe, czasownikowe, liczebnikowe i przysłówkowe oraz tematyczne (werbalne); cyfry 1, 2 itd. podają numerację jednostek niefleksyjnych, licząc od segmentu bezpośrednio poprzedzającego FI, oddzielnie dla segmentów S i P.

Innymi słowami typ strukturalny jest ogólnym schematem morfotaktycznej budowy leksemów, określonym przez liczbę segmentów morfotaktycznych oraz przez rozmieszczenie segmentów pobocznych w stosunku do segmentu rdzennego. Formą realizacji typu strukturalnego jest struktura, tj. ciąg segmentów, w którym poszczególnym jednostkom przypisana została pewna funkcja. Morfonologiczną realizacją struktury jest konkretny ciąg morfologiczny.

2. KRYTERIA MORFOLOGICZNEJ PODZIELNOŚCI LEKSEMU

2.1. PROBLEM MORFOLOGICZNEJ PODZIELNOŚCI LEKSEMU

W morfotaktyce stoimy na stanowisku, iż morfologicznie podzielne są wszelkie leksemy, w których co najmniej jeden z dwu bezpośrednich elementów składowych: podstawa lub formant (afiks) powtarza się w podobnej funkcji morfologicznej w innym kontekście morfologicznym. Tym samym dopuszcza się tu możliwość wystąpienia zarówno izolowanych afiksów, jak i izolowanych podstaw (por. Smirnicki 1956). W myśl tych założeń morfologicznie podzielny jest nie tylko leksem np. koń-ik-0 (por. koń-p, liść-ik), lecz również np. judoka (z izolowanym -oka) czy docent (z izolowaną podstawą doc-).

Wydzielenie podstaw izolowanych uznajemy za możliwe tylko w takich wypadkach, gdy segment wydzielany w charakterze afiksu jest identyfikowalny z afiksem o określonej funkcji: semantycznej, gramatycznej lub strukturalnej. Tak więc za podzielny uważany jest rzeczownik nylon, zawierający izolowaną podstawę nyl-, ponieważ segment -on powtarza się w szeregu wyrazów oznaczających włókna syntetyczne, np. perlon, stylon, dederon; podzielny jest także np. przymiotnik adekwatny z izolowaną podstawą adekwat-, ponieważ zawiera on sufiks -ny, któremu można przypisać funkcję kategoryzującą, polegającą na włączeniu podstawy obcego pochodzenia do zbioru przymiotników języka polskiego.

W pracach z zakresu morfologii przyjmuje się często ostrzejsze wymogi co do podzielności morfologicznej leksemu. Można tu wskazać na dwa stanowiska.

39 — Gramatyka...

587