CCF20120104001

"

192

193

skich, możemy wyróżniać składnię rzeczownika lub prr. miotnika, składnię przysłówka czyprzyimka. Jeszcze bardziej szczegółowo można opisywać cechy składniowe wyrazów o podobnym znaczeniu - będziemy wtedy mówić rc o składni czasowników mówienia lub o składni przy miotników oceniających. Pytamy wówczas o to, jakie magania gramatyczne “stawiają” wyrazy badanej kia; wobec innych słów, z którymi wchodzą w związki składr c-we.

Wypowiedzi - zdań w potocznym znaczeniu, czy konkretnych konstrukcji składniowych możliwych w ca-nym języku - jest przecież nieprzeliczona ilość, przy cz ~ każda może być inna, to znaczy:

•    może mówić o czymś innym = może mieć inną treść

•    może być inaczej zbudowana = może więc mieć i*ve formę składniową

•    każdą wypowiedź można też w pewien sposób roz"» -jać, przekształcać lub łączyć w większe konstruł ce (czyli wypowiedzi złożone, rozwinięte), reprezentująca określony typ struktury składniowej, np. zdanie poe-dyncze, grupę imienną (rzeczownik wraz ze sw określeniami), zdanie złożone, równoważnik zdania ^—

Możemy wtedy odróżnić składnię formalną - ktxs opisuje różne typy wypowiedzeń ze względu na ich formę g=-matyczną-od tzw. składni semantycznej. Tutaj będze^-v mówić właśnie o składni formalnej, opisujemy bowiem typc*ę formy poprawnych wypowiedzeń polskich. Tak też jesr • większości gramatyk szkolnych.

Składnia semantyczna natomiast pyta o reguły łączf c-ści słów ze względu na wyrażane treści, czyli o to, jakie znaczsre wyrazów mogą a jakie nie mogą wiązać się z sobą w poprawne sensownej wypowiedzi. Tymi pytaniami zasadniczo nie będze^-> się tu zajmować, zakładając, że “nasza” gramatyka opisuje: • a wypowiedzi sensowne (nieprzenośne, o znaczeniu dostaw^-

Ze względu na różne typy konstrukcji językowych mo-emy mówić także o składni pewnych grup wyrazowych (np. ;*ładnia grupy imiennej) i odróżniać składnię zdań pojedyn-[ czych (struktur z jednym czasownikiem) od składni zdań złożo-ych (zawierających więcej zdań pojedynczych). Słowo składnia wtedy bardziej wyspecjalizowane znaczenie - dotyczy wła-vości budowy gramatycznej tylko wskazanych typów kon-ukcji (nie zaś wszystkich możliwych w danym języku).

spamiętajmy więc:

Składnia jest ważną częścią gramatyki każdego ęzyka, zajmuje najwyższy poziom w jej umownej, hierarchicznej strukturze (po fonetyce i morfologii). Jest też dziedziną badań językoznawczych.

Przedmiotem badań składni i składniowego opisu ezyka polskiego są polskie konstrukcje składniowe różnego typu, czyli różne wyrażenia zbudowane z pojedyn-zzych wyrazów lub z innych wyrażeń złożonych. Celem :ych badań jest odkrycie i wskazanie podstawowych wzorów (schematów) poprawnie zbudowanych wypo-• edzi w języku polskim, określenie ich możliwych typów ze względu na odmienności budowy, a także ustalenie -.ajmniejszych jednostek składniowych ze względu -a ich formę i funkcję w strukturze wypowiedzeń.

Można wreszcie wskazać i takie użycie słowa dnia, jak : składnia polszczyzny potocznej, składnia styczna, składnia gwarowa, składnia tekstów rekla-/ch, składnia utworów Mirona Białoszewskiego itp. ^fedn/a oznacza wówczas charakterystyczne cechy budo-ronkretnych wypowiedzi, reprezentujących pewne typy telów lub odmiany polszczyzny ogólnej (literatura piękna,