CCF2012040105

wieku 30-34 lata systematycznie wzrastała nadumieralność mężczyzn z powodu chorób układu krążenia oraz z powodu urazów i zatruć. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno we wskaźnikach umieralności ogólnej jak też w parametrach przeciętnego trwania życia mężczyzn i kobiet. Noworodek płci męskiej urodzony w 2002 roku ma szanse dożyć 70,4 lat zaś noworodek płci żeńskiej 78,8 lat. Krótsze trwanie życia mężczyzn niż kobiet jest wynikiem nadumieralności mężczyzn we wszystkich grupach wieku. Oznacza to, że wskaźniki zgonów mężczyzn w poszczególnych grupach wiekowych są wyższe od wskaźników zgonów kobiet w analogicznych grupach wieku.

W Polsce poważnym problemem zdrowotnym jest wysoka umieralność w wieku produkcyjnym, zwłaszcza w wieku 45-64 lata, określana mianem umieralności przedwczesnej. Przedwczesne, biologicznie nieuzasadnione zgony stanowią stratę potencjału ludzkiego, także w aspekcie ekonomicznym, dotyczą bowiem osób w.wieku aktywności zawodowej. Wysoka umieralność osób dorosłych, w szczególności mężczyzn, kształtuje się w Polsce niekorzystnie na tle sytuacji w Unii Europejskiej. Umieralność mężczyzn w wieku 45-64 lata jest w Polsce 2,5 raza większa niż w Szwecji czy Holandii. W Polsce na 1000 mężczyzn w tym wieku umiera rocznie 18 mężczyzn, a w Szwecji tylko 8 mężczyzn. Spośród krajów środkowoeuropejskich większa niż w Polsce umieralność przedwczesna występuje na Węgrzech, Łotwie i w Rosji.

Umieralność przedwczesna stanowi negatywny wskaźnik zdrowia danej populacji i jest powiązana z warunkami społeczno-ekonomicznymi, stanem środowiska, stanem opieki zdrowotnej. Zgony kobiet w wieku 45-64 lata stanowią około 14% wszystkich zgonów kobiet, podczas gdy wśród mężczyzn odsetek zgonów w tym wieku stanowi blisko 30% wszystkich zgonów mężczyzn. Głównymi przyczynami zgonów są choroby układu krążenia oraz nowotwory. Największe zagrożenie dla życia mężczyzn w tym wieku stanowią choroby krążenia natomiast wśród kobiet główną przyczyną przedwczesnych zgonów są nowotwory. Trzecią przyczynę umieralności przedwczesnej zarówno w przypadku mężczyzn jak i kobiet stanowią zewnętrzne przyczyny zgonów, czyli urazy, wypadki, zatrucia. Zapobieganie przedwczesnej umieralności umożliwiłoby przejście przez cały cykl życiowy od dzieciństwa do starości - przez większą liczebnie populację osób.

3.6. Przeciętne dalsze trwanie życia - tendencje i uwarunkowania

Przeciętne dalsze trwanie życia wyraża się średnią liczbą lat, jaką ma szanse jeszcze do przeżycia osoba w wieku x lat (przy założeniu stałego poziomu umieralności z okresu dla którego opracowano tablice trwania życia). Przeciętne trwanie życia stanowi powszechnie uznany „syntetyczny” wskaźnik zdrowia społeczeństwa.

W połowie lat 60. przeciętne trwanie życia mieszkańców Polski kształtowało się na zbliżonym poziomie jak w innych krajach europejskich. Pomimo, że długość życia w Polsce wydłużała się to jednak średnie trwanie życia jest w Polsce krótsze niż w krajach Europy Zachodniej. W 2002 roku przeciętne dalsze trwanie życia w wieku O (dla noworodka) wyniosło 70,42 lat dla mężczyzn oraz 78,8 lat dla kobiet. Długość życia jest zróżnicowana przestrzennie. Najdłuższym życiem cieszą się mężczyźni w województwie małopolskim (72,1 lat), kobiety zaś w województwie podlaskim (80,4 lat).

Wskaźnik oczekiwanego dalszego trwania życia mieszkańców Polski ulega systematycznej poprawie co ilustruje tabela 4.

Tabela 4

Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce w latach 1990-2002

Lata	Mężczyźni | Kobiety
	Przeciętna liczba lat dalszego trwania życia dla osób w wieku lat
	0	15	30	45	60	0	15	30	45	60
1990	66,5	53,1	39,1	26,0	15,3	75,5	61,8	47,2	33,0	20,0
1995	67,6	53,9	39,8	26,7	15,8	76,4	62,6	47,9	33,6	20,5
2000	69,7	55,6	41,4	27,9	16,7	78,0	63,8	49,0	34,7	21,5
2002	70,4	56,2	42,0	28,5	17,2	78,8	64,5	49,8	35,4	22,2

Źródło: Rocznik Statystyczny RP, 2003. GUS, Warszawa, s. 107

W ciągu zaledwie dwunastu lat, jak wykazuje tabela, życie mężczyzn wydłużyło się o blisko 4 lata, zaś życie kobiet o 3,3 iat. Wydłuża się także życie osób w wieku dorosłym. Osoba osiągająca wiek 30 lat miała w roku 2002 szanse życia blisko 3 lata dłuższego niż jej rówieśnik z początku lat dziewięćdziesiątych. Wydłuża się także życie osób osiągających wiek 60 lat, jakkolwiek przyrost lat życia dla tych osób wynosi 2 lata. Warto też porównać ostatnie dane z danymi z początku lat pięćdziesiątych, kiedy to długość życia mężczyzn szacowano na 58,6 lat zaś życie kobiet na 64,2 lata. Z zestawienia tych liczb wynika, że w minionym półwieczu w Polsce życie mężczyzn wydłużyło się o 11,8 lat zaś życie kobiet o 14,6 lat. Wydłużanie się ludzkiego życia w Polsce nie zmienia faktu, że jest ono krótsze -średnio o 8 lat - w porównaniu z innymi krajami Europy, w szczególności skandynawskimi. Wydłużanie się życia ludzkiego powiązane jest z postępami medycyny i ogólną poprawą warunków życia społeczeństwa. Należy dodać, że nadal utrzymuje się znaczna różnica w długości życia mężczyzn i kobiet; kobiety żyją w Polsce średnio ponad 8 lat dłużej niż mężczyźni.

3.6.1. Długość trwania życia Polaków na tle sytuacji w krajach Unii Europejskiej

Przeciętne dalsze trwanie życia wykazuje tendencję wzrostową w krajach Unii Europejskiej jak i też w Polsce. W 1995 roku w krajach Unii Europejskiej przeciętne dalsze trwanie życia dla osób w wieku 0 lat wynosiło: dla mężczyzn 73,9 lat, dla kobiet 80,4 lat. Dane dla 2001 roku ukazują, że życie mężczyzn wydłużyło się do 75,3 lat, a życie kobiet do 81,4 lat. Analogiczne dane odnośnie do dalszego trwania życia dla noworodka wynosiły w Polsce w 1995 roku: mężczyźni

91