DSC06558

E. ROhle

270

hamn

Rys. 11.4. Zagłębie węglowe na Spitsbergenie Źródło: RUhle na podstawie różnych źródeł.

Rys. 11.5. Zagłębie węgla Jeregli-Zongul-dak, na południowym pobrzeżu Morza Czarnego (Turcja)

Źródło: RUhle na podstawie różnych źródeł.

a resztę stanowiły węgle trzeciorzędowe [Gorskij, 1971].

Największym ośrodkiem wydobycia węgla w Turcji, na południowym wybrzeżu Morza Czarnego, jest Zagłębie Jeregli-Zonguldak, eksploatowane już od 150 lat. Ma ono około 50 km długości i 15 km szerokości, przy czym znaczna część

pokładów ciągnie się na północ w głąb dna morskiego (rys. 11.5). Rozwijającej się eksploatacji sprzyja regularny układ pokładów, częściowo składających się z dolnego karbonu morskiego, na którym leży seria produktywna. Profil karbonu produktywnego najbardziej przypomina Zagłębie Dolnośląskie, a w stosunku do Zagłębia Donieckiego wykazuje pewne różnice facjalne, ponieważ węgle zagłębi Jeregiel i Zonguldak mają charakter bardziej bitumiczny. Seria produktywna zagłębia poddana była fałdowaniom w czasie orogenezy hercyńskiej, a następnie alpejskiej. Na niej leży niezgodnie kreda, częściowo w wykształceniu fliszowym. W niektórych miejscach w nadkładzie występują też utwory triasowe i jurajskie. Najbogatsza jest seria tzw. Kozłu, w okolicy Zonguldak i Czatałagzły. Seria tzw. Aładżaagzy jest znana w całym zagłębiu i ma przeważnie 16 pokładów, o miąższości każdego z nich osiągającej do 3 m. Należą one do piętra westfalskiego i na-murskiego. Węgle Zagłębia Jeregli-Zonguldak zawierają: 0,5-1,0% siarki i 20-25% popiołu, przy wartości cieplnej wynoszącej 7000-8000 cal/kg. Znaczna część węgla należy do tłustych, zawierających 30-40%, a lokalnie nawet do 45%, części lotnych. Wartość cieplna wynosi od 7000 do 8000 cal/kg. Zasoby zagłębia według ostatnich danych szacunkowych wynoszą około 1 mld ton, z tym, że według obliczeń perspektywiczna ilość węgla jest kilkakrotnie większa, przy czym około 1/3 są to złoża podmorskie. Eksploatacja podmorska węgla, szczególnie w sąsiedztwie portu Zonguldak, komplikuje rozległy wy sad solny w jego pobliżu.

Ocean Spokojny

Na Sachalinie, w południowej części wyspy, znajduje się niewielkie zagłębie węgla kamiennego — w złożu Łopatinskoje. Wydobycie węgla obejmuje nie tylko pokłady znajdujące się na lądzie, lecz chodniki eksploatacyjne sięgają w strefę przybrzeżną.

Japonia należy do państw o niewysokich zasobach węgla, a mimo to jego kopalnictwo (przeważnie niedużych złóż) jest bardzo rozwinięte. W niektórych złożach, znajdujących się w pobliżu brzegu morskiego, prowadzi się wydobycie pod dnem morza. Złoża węgla rozrzucone są w różnych regionach kraju i eksploatacja obejmuje głównie węgiel kamienny, natomiast rzadko wydobywa się antracyt i węgiel brunatny (rys. 11.6). Na drugiej, co do wielkości wyspie archipelagu japońskiego Hokkaido, znajduje się kilka dużych złóż dających 1/3 wydobycia węgla w Japonii.