5

298

11. Wykluczenie społeczne

•    na podstawie liczby osób korzystających z pomocy socjalnej organizacji samorządowych i pozarządowych (ok. 40-50 tys.),

•    na podstawie liczby miejsc w placówkach pomocy bezdomnym (ok. 20-30 tys.). Pierwsza metoda jest wątpliwa przede wszystkim dlatego, że nic wszyscy bezdomni przebywają na ulicach czy w schroniskach, a poza tym trudno jest uniknąć kilkukrotnego liczenia tych samych osób. Na przykład na 100 bezdomnych 45 mieszka na dworcach, 11 - w piwnicach, 9 - na klatkach schodowych, 10 - w węzłach ciepłowniczych. 6 - w ogródkach działkowych, a 19 - w pustostanach (Piekut-Brodzka, 2006). Ruchliwość przestrzenną bezdomnych znakomicie ilustrują badania opublikowane przez Gąsiora (1998) sygnalizujące, że tych samych bezdomnych można spotkać w różnych miejscach. Najczęściej wybierają::

schroniska dla bezdomnych - 91,7% schronienie u przygodnych osób - 58,3% dworce kolejowe i autobusowe - 58,3% altanki na działkach - 50,0% piwnice, strychy, klatki schodowe - 41,7% opuszczone domy i pomieszczenia - 41,7% schroniska dla bezdomnych - 33,3% inne - 66,7%

Również trzecia metoda liczenia bezdomnych jest stanowczo niewystarczająca, bo liczba wszystkich rejestrowanych miejsc pomocy wynosiła w 2000 r. niewiele ponad 40 tys. Wśród nich:

w noclegowniach i pogotowiu noclegowym - 3414 miejsc w schroniskach dla bezdomnych - 4893 miejsca w ośrodkach pomocy dla bezdomnych - 3756 miejsc w domach samotnej matki - 3072 miejsca w jadłodajniach, kuchniach, stołówkach - 25 067 miejsc

w innych placówek, takich jak łaźnie, ogrzewalnie dla bezdomnych, przychodnie lekarskie (Stankiewicz, 2002) - 69 miejsc

Wielu badaczy wskazuje na potrzebę brania pod uwagę jednocześnie różnych źródeł w szacowaniu liczby bezdomnych i pomnożenie ich przez dwa, gdyż zaledwie połowa bezdomnych korzysta z jakiejś formy pomocy socjalnej.

Bezdomnymi są przede wszystkim mężczyźni, stanowią oni średnio 70-80% wszystkich bezdomnych. Jednak najbardziej niezwykłe jest to, że wbrew legendzie żebraczej bezdomnymi są częściej osoby młode w tzw. wieku produkcyjnym, między 25 a 55 rokiem życia i, jak wskazuje większość badań, stanowią oni ponad’dwie trzecie osób bezdomnych (65%-80%). W badaniach Piekut-Brodzkiej (2006) struktura wieku bezdomnych rozkładała się następująco:

•    do 30 roku życia 19%

•    od 31-50 lat 61%

•    od 51-65 lat 20%

•    powyżej 60 lut 2%