10 (186)

11. Wykluczenie społeczne

286

Przyczyny społeczne

Istnieje wiele społecznych czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo uruchomienia mechanizmu mobbingu wobec jednostki. Najważniejsze to:

•    zła organizacja instytucji m.in. brak zakresu obowiązków pracowniczych, sztywne procedury, struktura silnie zhierarchizowana, brak sprawnego przepływu informacji, przeludnienie czy wreszcie nierówne kryteria dostępu do awansu lub przywilejów,

•    brak umiejętności w zarządzaniu instytucją, np. umiejętności kierowania zespołami ludzkimi, łagodzenia konfliktów, umiejętności negocjacyjnych, rozwiązywania sytuacji kryzysowych itp.,

•    promowanie rywalizacji opartej na niejasnych zasadach łub na uproszczonych ocenach efektów, ma ono nawet odpowiednie nazwy:„walka szczurów”, „kąsanie wilczków”, bardzo efektywne w krótkim czasie i mało efektywne z punktu widzenia perspektywicznego rozwoju firmy,

•    wykorzystywanie problemów na rynku pracy, bezrobocia, potrzeby zmiany kwalifikacji itp.

Wszystkie te czynniki zaledwie zwiększają ryzyko wystąpienia zjawiska dręczenia jednostki. Najważniejsze w grupie jest jednak poczucie wspólnotowości jej członków, gotowość do identyfikacji z nią, poczucie współodpowiedzialności oraz nastawienia empatyczne wobec jej członków. Mobbing jest wystarczającą podstawą do wystawienia grupie jak najgorszej oceny zarówno jako społeczności, jak i zespołowi zadaniowemu (np. pracowniczemu, szkolnemu).

Przyczyny indywidualne

Długotrwałe dręczenie jest konsekwencją nie tylko zaburzeń instytucjonalnych, czy struktury grupy, ale w równym stopniu zależy od ludzi, którzy się go dopuszczają i tych, którzy są bardziej na nie narażeni. Warto więc choćby zarysować charakterystykę sprawców i ofiar tego smutnego zjawiska.

11.1.6. Ofiary mobbingu

Wśród wielu typologii ofiar najczęściej pojawiają się cztery typy ofiar (uwzględniane w różnych publikacjach), analizowane z punktu widzenia dominujących problemów adaptacyjnych:

•    ofiary wycofujące, podatne na zranienia,

•    ofiary prowokujące,

•    ofiary nadgorliwe,

•    młode wilczki.

Ofiary ranliw - ujawniają wyższy poziom lęku, są nieśmiałe, ostrożne i trzymają "^{a u}„^b°^{czu> n,e} "“w przyjaciół i nie szukają ich, nie potrafią się bronić, sytuacji konfliktu czy ataku, czują się zdezorientowane, zagrożone, bezradne, więc

" 5? ,^IC •^r0blą: ^pr2“^2eku« ^lrudml    lub Wycofują się, ośmielając !vm

nadtiT    ;“^{ęSt0 W syluac}j^{ach ,rl|}dnych reagują płaczem. Po

nadto, wykazują mskie umiejętności społeczne, tzn. są mało elokwcntne, nie potrafią