12 (151)

288

11. Wykluczenie społeczne

Młode wilczki - to ludzie wyrastający ponad przeciętność, pasjonaci, ale też spoglądający z góry na resztę otoczenia. Rzeczywistość społeczną, w której funkcjonują, postrzegają albo jako teren bezwzględnej rywalizacji „jak nie ja ich, to oni mnie”, albo jako ograniczoną przestrzeń, niepozwalającą na rozwinięcie skrzydeł, jako pewną konieczność życiową. Są nielubiani, bo narzucają dystans, zawyżają poziom, zajmują czołowe pozycje w drodze do awansów, są nieprzewidywalni w relacjach koleżeńskich i nie zależy im na przyjaźniach. Przez grupę są izolowani, często dyskryminowani i chętnie oczerniani, bywają przedmiotem niewybrednych dowcipów i różnych drobnych złośliwości. Dla przełożonych stanowią często bezpośrednie zagrożenie ich pozycji. więc są niedoceniani i traktowani z dystansem. To tylko pogłębia ich poczucie niesprawiedliwego, bezwzględnego świata.

W istocie młode wilczki często ujawniają braki w sferze umiejętności społecznych, głównie konsyliacyjnych, negocjacyjnych, zawierania kompromisu i podtrzymania więzi. Ponadto wykazują pewien brak dystansu do siebie i skłonność do irytacji. To powoduje, że przy niewątpliwych zdolnościach, pracowitości i zaangażowaniu w działania, których się podejmują, często są niedoceniani, pomijani w awansach lub deprecjonowani przez gupę.

Mobbing może wystąpić w każdej grupie społecznej zarówno dziecięcej, jak i osób dorosłych, grupie formalnej i nieformalnej. Jednak przy całym tym zróżnicowaniu cechy osób wysokiego ryzyka, które mogą stać a się ofiarą są dość podobne. W celu porównania warto pokazać typy dorosłych ofiar mobbingu w pracy i typy ofiar mobbin-gu w szkole.

Ofiary mobbingu pracowniczego (wg Hirigoyen, 2003):

•    osoby nietypowe (wyróżniające się cechami fizycznymi w grupie),

•    osoby zbyt kompetentne lub zbyt ekspansywne,

•    osoby mające problemy z akomodacją społeczną (pryncypialne, sztywne, pedantyczne),

•    osoby funkcjonujące w złych układach (identyfikowane z innymi niepopularnymi lub pozbawionymi wpływów),

•    pracownicy chronieni (np. kobiety ciężarne, osoby na specjalnych prawach),

•    osoby mniej wydajne,

•    osoby niewinne⁴.

Jak więc widać, prawie wszystkie wymienione typy osób łączy to, że wyróżniają się w grupie. Dość podobną typologię ofiar mobbingu w szkole przedstawił w swoim poradniku Karol Dambach (2003), wyróżniając nieco mniej typów ze względu na specyfikę środowiska. Autor nazywa ich grupowymi outsiderami.

Ofiary mobbingu szkolnego:

•    trudny człowiek,

•    chwalipięta,

’ posyć nieprzelcopyjąca kategoria, bo poddaje w wątpliwość bezpodstawność dręczenia innych ofiar. W takiej sytuacji każdy w równym stopniu jest narażony na mobbing, co nie jest prawdą. Jcd-nak dla rzetelności odwołań do źródeł została również przytoczona.