8 (234)

284

11. Wykluczenie społeczne

Jak wynika z przytoczonych danych, na mobbing narażeni są przede wszystkim pracownicy sektorów publicznych, administracji, służb mundurowych, edukacji, służ* by zdrowia. Jak wiadomo, dziedziny te są również bardziej podatne na korupcję. Jest jakaś paradoksalna prawidłowość w tym. że w instytucjch, które mają służyć ludności, organizowanych z pieniędzy podatnika najczęściej ujawniane są patologie (zob. Podgórecki, 1976). Może to rzecz jasna wynikać z lepiej działających systemów kontroli w stosunku do tych instytucji, co nie zawsze ma miejsce w sektorze niepublicznym. Ale nie można wykluczyć, że wynika to z samego charakteru instytucji publicznych.

Osoby doświadczające wielokrotnej przemocy to typowe kozły ofiarne. Zepchnięte najczęściej na margines życia grupowego nierzadko całymi latami tkwią w upokarzającym układzie, stanowiącym zagrożenie dla ich zdrowia, a nawet życia. Dotyczy to niemal wszystkich środowisk opartych na więziach międzyosobowych. W podkulturze więziennej również mamy do czynienia z powszechnym występowaniem ofiary wielokrotnej. Przypuszcza się bowiem, że ok. jedna czwarta więźniów odgrywa rolę frajerów, a więc osób mających gorszy status społeczny, z którym wiąże się wiele ograniczeń i upokorzeń we wzajemnych relacjach.

11.1.4. Mobbing w szkole

Szkoła nigdy nie była krainą bezstresową i oczekiwanie, że taka się stanie, jest brakiem poczucia realizmu i znajomości procesów rozwojowych człowieka, ale na problemy związane z przemocą szkoła ma ogromny wpływ i możne je redukować. Niestety przemoc jest też odwiecznym problemem szkoły, odzwierciedlanym nie raz w literaturze, na przykład w takich znanych powieściach jak Niepokoje wychowanka Torlessa Roberta Musila czy Wspomnienia niebieskiego mundurka Wiktora Gomulic-kiego. Jak wynika z badań, wśród wszystkich miejsc agresji, z jakimi styka się dziecko, najczęściej dochodzi do niej w szkole. Badania prowadzone wśród uczniów szkól podstawowych i średnich wskazują, że 15-20% dzieci pada ofiarą agresji ze strony rówieśników (USA - Elliott, 1991; Farrington, 1993; Wielka Brytania - Cowie. Sharp. 994; Szwecja (15%) - Olweus, 1998; Polska (25%) - Ostrowska, 1997; por. Krężel, "⁶‘ ;iT^{nad pok)wy dzieci szkola} J^{awi si<}? J^{ako źr}ódlo lęku. Z badań Surzykie-rr |^Wy0ⁿJo« ^{W Polsce} 39,7 % przypadków agresji fizycznej ma miejsce tylko w szkole 25,7 % zaś - tylko poza szkolą, pozostałe 23% - zarówno w szkole, "fi¹'⁴' ^Na P°^ważniejsze i trwalsze akty przemocy takie jak: szykanowanie

iesi S ^{U pr},^{zes adowanie}>'^t0 najczęściej ze strony rówieśników, narażonych jest 5-18% uczniów.

Dr/ernocv1w 2T h-⁸'^ ", ^NorweSⁱⁱ' Sdzie ok. 5% doświadcza długotrwale, 52, w/ ncl f ^m'^{k W innych} M»ch wygląda lo inaczej: w W W

c a ń k r,    ^W V^-'^{5lt Kanadzk}' ^M'^{; hlk} wWać przemocy doswiad

cza połowa uczniów w klasie lub nawę, więcej (Olweus. 1998 . Auiordodaj. .v