DSC
27 resize

RODZAJE ZMIAN ROZWOJOWYCH

ZMIANY ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE (o charakterze progresywnym jak i regresywnym)

ZMIANY ILOŚCIOWE - polegają na stopniowym wzrastaniu lub obniżaniu danej cechy lub zespołu cech somatycznych i psychicznych. Przyjmuje się, że badane zjawisko (sprawność, funkcja) pozostaje takie samo, a zmienia się jego nasilenie, wielkość, rozmiary (np. dziecko z wiekiem przybiera na wadze, zwiększa zasób słów, zdobywa nowe doświadczenia społeczne).

ZMIANY JAKOŚCIOWE - zachodzą, gdy dana funkcja lub czynność psychiczna nie tylko wzrasta i rozszerza swój zasięg, lecz także przekształca się w sposób zasadniczy, staje się nową jakością rozwojową.

U dzieci w wieku szkolnym wzrasta zakres pamięci (zmiana ilościowa), ale jednocześnie zmienia się jej jakość (z pamięci niezamierzonej, mimowolnej staje się pamięcią dowolną).

ZMIANY INTRAINDYWIDUALNEIINTERINDYWIDUALNE

ZMIANY INTRAINDYWIDUALNE - zachodzą w psychice i zachowaniu danej jednostki

ZMIANY INTERINDYWIDUALNE — są wspólne ludziom i występują w sposób mniej lub bardziej podobny u większości ludzi.

W badaniach naukowych opis i analiza zmian intraindywidualnych jest zwykle punktem wyjścia do wykrywania zmian interindywidualnych. O zmianach tych wnioskujemy na podstawie porównywania zmian o charakterze intraindywidualnym, występujących u różnych ludzi. Pozwala to ujawnić pewne sekwencje zmian rozwojowych tj. prawidłowe (powtarzające się i występujące u różnych ludzi) następstwo takich zmian jak np. w rozwoju motoryki - siadanie, wstawanie, chodzenia.

Helen Bee wyróżniła trzy rodzaje zmian interesujących psychologię rozwoju człowieka. Badanie procesu rozwoju człowieka musi uwzględniać wszystkie ich rodzaje, szczególnie wtedy, gdy stawia pytanie o uwarunkowania rozwoju.

1. ZMIANY UNIWERSALNE — występują powszechnie, co oznacza, że odnoszą się do każdego człowieka i powiązane są z wiekiem. Pojęcie wiek jest jedynie umowne, ponieważ w istocie chodzi o zmiany, które z jednej strony są warunkowane procesem biologicznego dojrzewania organizmu, z drugiej tzw. uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi.

Zmiany uwarunkowane biologicznie — to wszystkie przemiany jakim podlega nasze ciało. Wszyscy podlegamy naturalnym, genetycznie zaprogramowanym procesom dojrzewania (począwszy od poczęcia...), zdobywamy określone umiejętności: siedzenie, chodzenie, rozwój mowy, zmiany rozmiarów i kształtu ciała, zmiany hormonalne w okresie dojrzewania, przekwitania, które są zaprogramowane genetycznie przez pewnego rodzaju tykający zegar biologiczny.

Warto jednak zaznaczyć, że tak naprawdę „czysto” biologiczne efekty dojrzewania nie istnieją. Zawsze należy się liczyć z pewnym wpływem środowiska (np. pod koniec tycia regularne ćwiczenia fizyczne mogą spowolnić proces skracania się kręgosłupa, a odpowiednia dieta jest w stanie hamować proces utraty elastyczności skóry).

Wspólne doświadczenia - oprócz zegara biologicznego, daje się usłyszeć jeszcze inne tykanie; zegar społeczny również ma wpływ na ukształtowanie tycia wszystkich (lub większości) ludzi. Kierowane są ku nam bowiem określone wymagania zgodne z wiekiem

To oznacza, ze nasze tycie układa się w podobne sekwencje zmian. Tak jak zegar biologiczny wyznacza kolejność doświadczeń płynących z naszego ciała, tak zegar społeczny określa kolejność doświadczeń kulturowych, uniwersalnych dla ludzi w danym wieku. Ludzie świadomi są tych nacisków i sami często określają swoje doświadczenia jako „punktualne” (zgodne z zegarem społecznym, np. urodzenie pierwszego dziecka przed 30tym rokiem tycia), lub „spóźnione”.

Działanie zegara biologicznego i społecznego powoduje, że ludzie dzielą wspólne doświadczenia, stąd także ich przeżycia będą podobne.

Przykładem takiej zmiany jest dojrzewanie, przejście z dzieciństwa w dorosłość, większość młodych ludzi staje wówczas przed koniecznością udzielenia odpowiedzi na pytanie Kim jestem? Odpowiedź będzie różna w zależności od kultury, epoki...Uniwersalne jest jednak to, ze takie pytanie się pojawia że pojawia się w tym samym przejściowym okresie pomiędzy dzieciństwem a dorosłością.