Dumka Mazepy4

Dalej na koń ! zmrok już dobry Trzy dziewiczych zórz zabłysło,’

I Woronicz, brat mój chrobry, ’

Daje hasło gdzieś .za Wisłą. ’

Bądź zdrów zamku Ujazdowa,

,20 Piękna Polko, bądź mi zdrowa!

Milsza koniu! ziemia nasza,

Niźli piaski tu Mazowsza,

Oczakowska lepsza pasza,

I dnieprowa woda zdrowsza. i25 Nuże, znowu będzie w Siczy Pełno łupów i zdobyczy!

W. 116. Irzy zorze dziewicze znaczą w dumach ukraińskich pomyślną wróżbę. {Przyp. p.).

W. 125. Sicz, stolica Zaporożców. (.Przyp. p.).

Dumka Mazepy. Drukowana była poraź pierwszy w Bibljotece Polskiej 1825 r. (T. II). Podobnie do pisanego później Trzeciego szturmu do Stuwiszcs jest ona wyjątkowym utworem Zaleskiego pod tym względem, że czerpie treść nie z czasów zgodnego pożycia Polski z Kozaczyzna, ale z czasów walki domowej, a jest unikałem pod tym względem, że poeta w niej umieszcza swoje sympatje po stronie zbuntowanego lcozactwa. Jej genezę i błędność historyczną dość obszernie przedstawiłem w monogralji Bohdan Zaleski do upadku powstania listopadowego str. 188—190; tu zaznaczę tylko, że w genezie dumki odegrało ważną rolę podrażnienie, jakiego doznał Zaleski przy czytaniu Pamiętników Paska (jeszcze w rękopisie), a mianowicie przy czytaniu tych ustępów, które dotyczyły Mazepy. U Paska odźwierciedlił się antagonizm prowincjonalny między Mazurem a Kozakiem; Zaleski, który uważał za przedstawiciela Ukrainy na ^piaskach Mazowsza*, podły ten antagonizm, ale oświetlił go ze strony przeciwnej, kozackiej.

się tyczy samego Mazepy, to poeta, jak był samodzielnym w odrzuceniu fabuły Woltera, Bajrona i Paska, tak też samodzielnie zobrazował postać młodego pazia. Jego kochljwość, zalotność, śmiałość ¹ Prawdziwie kozacki brak troski o jutro złożyły się na postać bardzo żywą. Podług niej. nie podług Bajrona wzorował Słowacki swego Mazepę.