Wszystkie koncepcje, pomimo różnych punktów odniesienia, posiadają wspólne zasady. Wśród nich wymienia się przede wszystkim: budowanie lub odbudowanie stosunków personalnych, podnoszenie własnej wartości pacjenta poprzez akceptację choroby oraz samorealizację, wykorzystanie unikatowego działania siły rytmu w stymulacji energetycznej, wprowadzenie wewnętrznego ładu i harmonii. Jednak największą uwagę przywiązuje się do samego przebiegu sesji terapeutycznej.
Istota procesu muzykoterapeutycznego tkwi w podejściu do pacjenta i zastosowaniu odpowiednich dla niego technik muzykoterapeutycznych. W podstawowych działaniach wyróżnia się przede wszystkim podział na terapię indywidualną i grupową (ukierunkowaną jak i nieukierunkowaną, (Ch. Schwabe, 1972) . Szczególną uwagę poświęca się tutaj na przygotowanie pacjenta do uczestnictwa w działaniach grupowych, które umożliwiają pełniejszą realizację celów terapeutycznych. Jednocześnie działania grupowe pozwalają na lepszy wgląd w emocje chorego, pełniejsze wyrażenie tych emocji oraz pozwalają na interakcje z pozostałymi uczestnikami.
CELE MUZYKOTERAPII dotyczące bardzo obszernego zakresu form oddziaływania terapeutycznego; głównie w aspekcie terapii grupowej (dr M. Kierył, 1996):
• ujawnienie i odreagowanie negatywnych emocji chorego, wyzwolenie potrzeby ekspresji, obniżenie poziomu lęku oraz obniżenie wzmożonego napięcia mięśniowego;
• uzyskanie postawy korespondencyjnej między ciałem a muzyką;
• poprawa komunikacji, integracja grupy, rodziny, chorych i zdrowych;
• synchronizacja funkcji ustroju pod wpływem odczucia wyzwolonego przez muzykę rytmu wewnętrznego;
• uwrażliwienie kulturowe; poszerzenie zainteresowań muzycznych wzbogacone innymi formami sztuki; umuzykalnienie na poziomie podstawowym;
• nauczanie wspomaganych muzyką form rekreacji, zarówno aktywności, jak i relaksu;
• stymulacja rozwoju psychoruchowego dzieci i młodzieży;
zmiana nieprawidłowych zachowań psychofizycznych: poprawa samopoczucia, zaspokojenie potrzeb emocjonalnych, pozytywne wzmocnienia własnej wartości, wzrost wewnętrznej siły, poprawa wydolności oddechowo-krążeniowej, wzrost siły mięśniowej, redukcja zmęczenia;
• potwierdzenie lub korekta diagnozy;
• przygotowanie do profilaktycznego wykorzystania muzyki w okresie zdrowia.
Przeprowadzone dotychczas badania nad zastosowaniem muzyki w medycynie potwierdziły, iż słuchanie muzyki powoduje powstanie określonych stanów emocjonalnych, które następnie znajdują odbicie w czynnościach narządów wewnętrznych. Ten somatyczny rezonans podczas słuchania utworu muzycznego manifestuje się m.in. zmianami niektórych parametrów istotnych dla układu krążenia np.: temperatury ciała, wartości ciśnienia krwi, częstości akcji serca, elektrokardiograficznych wyznaczników napięcia układu wegetatywnego, minutowego zużycia tlenu oraz podstawowej przemiany materii, pojemności minutowej płuc oraz wielkości oporów na drogach oddechowych. Fakty te zostały licznie potwierdzone m.in. przez: B. Brocklehurst (1971), M. Janiszewski (1977), T. Natanson i Z. Hora (1978), A.A. Metera (1976, 1979), Ch.E. Furman (1996). Badacze ci, obok muzyki, wykorzystywali również element ruchu fizycznego, który pełni równorzędną funkcję terapeutyczną.
Zastosowanie ruchu fizycznego we współdziałaniu z muzyką nie jest zjawiskiem nowym, gdyż często obserwuje się występowanie obydwu tych elementów w różnych działaniach terapeutycznych. Podkreślić należy, iż w tym szczególnym zestawieniu muzyka jest czynnikiem, który angażuje i podporządkowuje ruch. Z drugiej strony ruch pomaga w percepcji muzyki, w rozumieniu jej sensu, a także ułatwia przeżycie emocjonalne. Zaobserwowano, że tego rodzaju ćwiczenia muzyczno-ruchowe mają bardzo wiele zalet, bo odgrywają rolę terapeutyczną poprzez takie oddziaływanie jak:
• pomaganie pacjentom w uzyskaniu poczucia pewności siebie i ogólnie pojmowanego bezpieczeństwa,
• wpływ na ujawnienie uczuć, emocji i radości płynących w zajęciach grupowych;
• doskonalenie precyzji wykonywania określonych wzorów lokomocyjnych;
• wpływ na pogłębianie samowiedzy pacjentów w zakresie ich własnych możliwości ruchowych.
Coraz częściej w przebiegu procesów terapeutycznych spotykane jest łączenie większej liczby czynników: dźwięku, barwy, słowa i ruchu. Wszystkie one mogą przyczyniać się do występowania rozmaitych modyfikacji obejmujących pewnego rodzaju sprzężenia miedzy kilkoma dowolnymi składowymi.