geo4

r •>’

Erozja rzeczna to niszczenie koryt rzek i potoków przez płynącą wodę. Ródzaje to:

- erozja wgłębna (denna) - przemieszczanie się elementów dna rzeki na skutek prądów wzdłuż prądu w korycie

• • ^ ^ ¹ • - ¹ - * rzeki

-    erozja boczna - rozmywanie brzegów rzeki

-    erozja wsteczna - prowadzi do cofania się progów w korycie rzecznym, czy w dnie doliny oraz do rozcinania

zaniknięcia doliny, a przez to do wydłużenia doliny w górę rzeki. *    • j _;i

•    / I »; * • •

» .    . •    2 r.    •    «

!■ • - .

I

I! hl

2. Osady lodowcowe y    . •    •

*    Transportowany przez spływające lodowce materiał, pochodzący gł, z ich erozyjnej działalności, osadzany po stopieniu wzdłuż brzegu doliny lodowcowej utworzy morenę boczną; Gdy dwa jęzory lodowcowe złączą się ze sobą, złączą się też ich brzeżne wały gruzu, tworząc morenę środkową. W spodzie lodowca gromadzi się

» ;

l:

•    materiał moreny dennej, który przez ciśnienie lodu i wzajemne ocieranie okruchów i bloków skalnych bywa obtoczony a nawet starty, w skutek czego wytwarzają się duże ilości gliny zawierającej liczne obtoczone głazy. U czoła lodowca, w miarę topnienia lodu, gromadzi się materiał spychany przez lodowiec, oraz z jego powierzchni, tworząc przed nim wał czyli morenę czołową. Po cofnięciu się lodowca w zamkniętej przez morenę czołową dolinie może powstać jezioro polodowcowe (np. Morskie Oko). Pojedyncze obtoczone głazy i bloki powstałe po stopieniu lodowca nazywa się głazami narzutowymi lub cratykami. U krawędzi lodowców powstają często jeziora zastoiskowc. Do zastoisk znoszony był materiał wymywany z cofającego się lodowca i usypywany jako podwodne delty. Dalej od brzegu tworzyły się w zastoiskach iły wstęgowe tzw. warwy składające się z licznych warstewek na przemian ciemniejszych i jaśniejszych kilkumilimetrowej miąższości. Działalności lodowców towarzyszy silna działalność wód pochodzących z ich topnienia. Usypują one na przedpolu lodowców stożki napływowe złożone z piasków i żwirów, tzw. sandry. Inną formą akumulacji wód podlodowcowych są płaskie wały wzdłuż moreny dennej, złożone z piasków i żwirów tzw. ozy.

» *

3. Charakterystyka warstw - ułożenie, bieg, spad ułożenie - równolegle, synklina (lęk - wklęsła część fałdu, której jądro zbudowane jest ze skał najmłodszych, natomiast skrzydła z coraz starszych), antykiina (siodło - jądro jest zbudowane ze skał starszych niż skrzydła), bieg - rozciągłość, krawędź przecięcia powierzchni stropowej lub spągowej z płaszczyzną poziomą (0-180 stopni)    • i

spad - kąt upadu - dwuścienny kąt między płaszczyzną poziomą a powierzchnią stropu lub spągu warstwy (0-90

.    -    5 . «. A

stopni)

I * ł •

4. Zabezpieczenie osuwisk

-    likwidacja przyczyn

-    wzmacnianie gruntu

-    budowle oporowe

-    kotwienie zbocza

i.

i

h •

•' ! %

> i i

i. Z

t

»    1 i

i <

5.'Spadek hydrauliczny (strumień wód podziemnych)    _    ^! j;

Różnica wysokości hydraulicznej między dwoma punktami położonymi na jednej linii prądu (na kierunku maksymalnego spadku) w warstwie wodonośnej, przypadająca na jednostkową odległość między tymi punktami.

Iśr-AH/AL

lokalnie

T-dH/dL

r

i •»

; *, I i

\v

Zestaw 10    I\j    ,

i). Erozja denna    ó    '    - ^!

' Wgłębna, dotyczy erozji rzecznej. Wywołana jest przez wody płynące dużych strumieni i rzek, które w czasie ruch porywają produkty wietrzenia, a unosząc je i uderzając zarazem nimi o dno niszcząje i pogłębiają. Ładunek rzeczny (głazy i bloki skalne, rumosz, piasek a nawet muł) wleczony po dnie ściera go, powodując ablację rzeczną. Niekiedy większe bloki skalne tkwią w dnie rzeki prowadząc do powstania wokół nich zagłębień w formie kotłów rzecznych.    .    *    *

•    *. : * T

2. Erozja morska *' •    ^ł    , \

Zwana inaczej abrazją. Ruch wody morskiej spowodowany przćz wiatr, czyli falowanie i ruch wywołany przyciąganiem księżyca i słońca prowadzi do zniszczenia zarówno dna, jak i brzegów. Działanie erozyjne falowania powoduje się obsuwanie brzegu i powstanie klifu, tj. pionowej ściany. Brzegi zbudowane z iłu, piasku lub żwiru są łatwo rozmywane przez fale. Równocześnie powstaje duża ilość wyerodowanego materiału, którego część jest transportowana w głąb morza, lecz znaczna część zostaje jako wał brzegowy, tworząc zabezpieczenie

%

*

t

t

>