geolog lab20

Główne rodzaje skał okruchowych:

rodzaj frakcji	skała luźna	skała zwięzła
żwirowa (psefitowa)	żwir (okruchy obtoczone)	zlepieniec
	gruz (okruchy nieobtoczone)	brekcja
piaskowa (psamitowa)	piasek	piaskowiec
mułowa (aleurytowa)	muł	mułowiec
iłowa (pelitowa)	ił	iłowiec

Przegląd skał okruchowych:

■    Frakcją żwirowa - PSEFITY

Gruz - skała luźna, składająca się z okruchów kanciastych (nieobtoczonych) a więc takich, które nie były transportowane. Przykładem gruzu są nagromadzenia ułamków skał u podnóży stromych ścian w górach -piargi.

Żwir - skała luźna składająca się z otoczaków.

Brekcja - skała zwięzła, składająca się z okruchów kanciastych (nieobtoczonych); scementowany gruz.

Zlepieniec - powstaje w wyniku scementowania żwiru. Przykładem jest występujący w Górach Świętokrzyskich zlepieniec zygmuntowski - skała składająca się z otoczaków wapieni i dolomitów dewońskich zlepionych spoiwem wapnisto-żelazistym.

■    Frakcja piaskowa - PSAMITY

Piaski - to skały luźne złożone głównie z okruchów kwarcu. Najczęstszymi odmianami są piaski rzeczne, wydmowe, rzecznolodowcowe i morskie.

Piaskowce są zwięzłymi odpowiednikami piasków. Większość piaskowców to

piaskowce oligomiktyczne_ - w składzie okruchów przeważa jeden minerał, najczęściej kwarc.

Przykłady piaskowców oligomiktycznych z terenu Polski:

•    piaskowiec wąchocki (tumliński) - dolny trias, G.Świętokrzyskie, brunatnoczerwony,

•    piaskowiec szydłowiecki - dolna jura, G. Świętokrzyskie, jasnokremowy, spoiwo krzemionkowe,

•    piaskowiec ciosowy (kwader) - górna kreda, G. Stołowe, Złotoryja, Lwówek Śląski, barwa kremowoszara, oddzielność blokowa.

Piaskowce po!imiktyczne_ charakteryzują się znaczną różnorodnością składu okruchów, jednak większość ziaren stanowi zwykle kwarc. Najbardziej znane typy tych piaskowców, to:

•    arkoza - piaskowiec zawierający w materiale detrytycznym 25-100% skaleni. Barwa skały szara, różowa lub czerwona.

•    szarogłaz - składa się ze źle obtoczonych okruchów skał magmowych (bazalt), metamorficznych (zieleńce), ziaren kwarcu, łyszczyków, skaleni. Spoiwo najczęściej ilasto-krzemionkowe.

■ Frakcją mułowa - A UE U RYTY

Mułek - skała luźna, osadzona w wodzie. Składa się z pyłu kwarcowo-skaleniowego, z niewielką zawartością łyszczyków (muskowitu) i często substancji ilastej.

Mułowiec - muł zdiagenezowany

Less - skała miękka, żółto-brunatna, kremowa. Najczęściej osad eoliczny, niewarstwowany. Silnie burzy z HCI. Najczęstszy skład:

kwarc    45%

subst. Ilaste i pelit kwarc. 37% węglany (kalcyt)    12%

limonit    6%

20