hejl2

69

cir.cje odnoszące się do 1938 czy 1968 roku. ?o obu stronach Karkonoszy i »Tatr historia w podręcznikach Jest przerażająco zniekształcona, jeonalc stare historyczne urazy utrzymują si* i tak samo żywe są wzajemne uprzedzenia - również po obu stronach granicy. To wszystko nie przestaje w szerokim społeczeństwie odgrywać ważniejszej roli, niż karkonoskie spotkania sygnatariuszy Karty 77 i członków KOR-u. Historii nie da się przekreślić a jej ignorowanie lub wstydliwe obchodzenie jest samobójcze. Nie przypadkiem tak mało uwagi zyskała idea polsko-czechosłowackiej konfederacji zrodzona przejściowo podczas wojny. Ani czechosłowackie ani polskie społeczeństwo nie zwalczyło urazów i uprzedzeń - jak więc mogłoby intelektualnie i emocjonalnie zaaprobować nie związek pa-.stwowy, ale choćby zasadę bliskiego współdziałania? Przy tym trzeba sobie całkiem otwarcie powiedzieć, że jeśli nie osiągniemy rzeczywiście lepszej wzajemnej wiedzy o sobie i jeżeli nie zmieni się obraz Polaków i Polski w społeczeństwie czechosłowackim przy równie głębokich zmianach w Polsce, to nie możemy marzyć o trwałej i znaczącej odmianie czechosłowackiego czy polskiego losu.

l;ziś pytamy 3ię, które z polskich prądów ideowych, tendencji politycznych i wydarzeń społecznych mają znaczenie dla "sprawy czeskiej" - która jest oczywiście także sprawą czechosłowacką. Pytamy też, jak przedstawia się kompleks problemów nazywany u naszych przyjaciół polską myślą polityczną lub polską racją stanu. Sprawą*Polaków jest, by ocenili, co z historii naszych ostatnich dziesięcioleci miało dla nich znaczenie inspirujące., pobudzające czy ostrzegawcze. Jeżeli zajmujemy 3ię Polską tu na emigracji, ’to nie możemy pod tym względem rościć sobie prawa do wyłączności. Rozwój wypadków polskich" w minionych latach Jest z pewnością przedmiotem intensywnych badan w Moskwie, Budapeszcie i oczywiście w Varszawie - podobnie jak uprzednio we wszystkich politycznych i policyjnych komórkach bloku komunistycznego studiowano dc-świadczenia roku ->63 w Czechosłowacji. Upoważnia nas to do przypuszczeń, że znała zły one odbicie r.ie tylko • znaa^J partyjnej broszurce dla potrzeb ogólnej propagandy, tzw. PouĆeni z krizcve-ho vyvoje /dosł.: Sauka płynąca z ewolucji kryzysu/ itp., lecz że przeanalizowano róv/nież kryzys reżymu komunistycznego poprzedzający Tracką ''iosnę oraz oceniano technikę i taktykę zbrojnej interwencji i następującej po niej normalizacji. 2 czasem dowiemy sie, które doświadczenia z 21 sierpnia 1968 roku umozj.AV.iky ...e zakłócony przebieg 13 grudnia 1981 roku. Tak więc my - Czechosło-viey, tak samo jak Polacy - nie możemy pozwolić sobie na luksus pracy powierzchownej, a tym bardziej na luksus fikcji czy iluzji.

pytamy 3ię zatem, jakie doświadczenia dzielimy z Polakami, a co jest specyficznie polskie, następnie, które z polskich wniosków należy przenieść na nasza sytuację i stosować w praktyce. Chodzi jednak o więcej - co i jak możemy w przyszłości zdziałać wspólnie z Polakami.

Sprowadza się to do oceny, na ile Praska v.’iosna była próbą reformy systemu komunistycznego, a na ile dążeniem dc stworzenia alternatywy dla dwudziestu lat tego reżymu. Niełatwe to zadanie, gdyż poruszamy się w dziedzinie pojęć zdefiniowanych w sposób jedynie przvbliżony i dlatego interpretowanych bardzo subiektywnie; najlepszym przykładem jest socjalizm z ludzka ^ -arzą. ^rowokuje