HPIM1435

106 V¹ \XII K(>Xł I I*. I' M

/.mim zostanie przedstawione organizacyjne podejście do konfliktu i zaprezentowane /osraną różne nteiody dawania sobie z nim rady, poświęcimy chwilę uwagi trudnościom Jeżącym po stronic uczestników; jakie tkwiące w nich bariery trzeba pokonać, aby osiągnąć obopólnie satysfakcjonujące rozwiązanie.

Podmiotowe utrudnienia konstruktywnego podejścia do konfliktu

Uczestnicy konfliktu muszą pokonać wiele różnych, sprzężonych z sobą trudno-ści. aby świadomie, celowo i racjonalnie działać w sytuacji konfliktu. Można powiedzieć, że stan psychiczny wywołany konfliktem i spontaniczne reakcje na zagrożenie ze strony partnera popychają uczestników w zupełnie odwrotnym kierunku niż ten, któiy umożliwia poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań konfliktu.

Najogólniej ujmując, można wydzielić trzy obszary trudności, z jakimi muszą poradzić sobie uczestnicy konfliktu, a mianowicie: ich percepcja, ich emocje i ich aktywność.

ZAKŁÓCENIA PERCEPCYJNE. Pierwsza grupa trudności leży w obszarze percepcji sytuacji konfliktowej. Powstałe zniekształcenia i zakłócenia w widzeniu spornej sprawy, partnera i siebie samego uniemożliwiają podjęcie z nim współpracy, koniecznej do wypracowania konstruktywnego rozwiązania.

Stronniczość. Uczestnicy konfliktu wykazują dużą stronniczość w ujęciu spornej sprawy. Radonia (H a I n w a j d c r, 1992) pokazują, że uczestnicy konfliktu skłonni są widzieć zagrożenie jedynie własnych interesów i własne ryzyko, a ponadto wyolbrzymi ają znaczenie sprawy spornej dla siebie. Przecen jonie własnych interesów zagrożonych w konflikcie oraz lekceważenie znaczenia interesów partnera utrudnia ftfr|ektvwnc widzenie ragi i stanowisk stron. Trudno wtedy określić, z jakich spraw można w konflikcie zrezygnować, bodła jednej ze stron są mniej ważne, a dla partnera mogą mieć istotne znaczenie. Kłopotliwe jesi zatem ustalenie zakresu możliwych ustępstw.

Stronniczość utrudnia też formułowanie pod adresem partnera realistycznych oczekiwań, które byłyby możliwe do spełnieniu. W takich warunkach e/ęsio niepowodzeniem kończą się próby przyjęcia pewnych uzgodnień c/y ustalenie kontraktu miedzy partnerami, kióry mógłby doprowadzić do zakończenia konfliktu.

Egocentryzm uczestników. Polega ot. na widzeniu wydm zen konfliktowych jedynie przez pryzmat własnych zagrożonych interesów, zranionych uc/tic. urażonej ambicji, poczucia krzywdy i niesprawiedliwości, zawiedzionych nadziei itp. Odpowiedzialnością za te wszystkie negatyw nc doświadczenia uc/cauiicy konllik

tu obarczają się wzajemnie. Nu ogół bywa tak, że d-«n « osoba iuc di»)Uagi* własnych negatywnych zachowań, mogących sprąwift pi/ykrosć piulncKiwi, natomiast jest szczególnie wyczulona im wyży>ikic przykrości >4 duiykąjąLC W takiej sytuacji podmiot wymaga szczególnego traktow ania własnej osoby i respektowania własnych interesów, co na ogół nic jest możliwe do zaakceptowania przez druga stronę, a wtedy osiągnięcie porozumienia staje się bardzo wątpliwe.

Zniekształcenia obrazu partnera i siebie. Uzyskanie trafnej orientacji w' sytuacji konfliktowej utrudniają też tendencje do deformowania obrazu partnera i siebie samego, dokładnie chodzi o utrzymywanie się negatywnego obrazu partnera i pozytywnego obrazu siebie samego l). Dana (1993) skłonność do negatywnej oceny partnera nazywa iluzją złego człowieka, w której tkwi założenie, że konflikt w ynika bezpośrednio z niekompetencją głupoty lub ifloych wad partnera. W konflikcie iluzja ta jest wzajemna Niekorzystny obraz partnera powoduje, że nawet gest dobrej woli i deklaracja chęci współpracy z jego strony mogą zostać odrzucone, gdyż przypisuje się mu ukryte, złe intencje. A jednocześnie każdemu uczestnikowi trudno się przełamać i zdecydować na podjęcie aktu pojednania wobec partnera, widzianego przecież w negatywnym świetle, i usprawnienie efektywnego komunikowania się - koniecznych na drodze do wypracowania konstruktywnego rozwiązania.

Brak odpowiedzialności za bieg konfliktu. Uczestnicy konfliktu odpowiedzialnością zn jego wystąpienie i wszystkie negatywne doświadczenia obciążają partnera, sami zaś rzadko czują się odpowiedzialni za bieg wydarzeń Ten brak odpowiedzialności utrudnia współpracę. Przypisywanie całej winy 1 odpowiedzialności partnerów 1 jest rzadko uzasadnione, gdyż konflikt angażuje dwie osoby i od postępowania ich obu zalezy przebieg konfliktu. Poczucie odpowiedzialności za bieg zdarzeń jest punktem zwrotnym w radzeniu sobie w konflikcie, wówczas bowiem partnerzy świadomie podejmują decyzję o tym, co mogą zrobić, aby uzyskać satysfakcjonujące rozwiązanie. Konstruktywne rozwiązanie może być osiągnięte, gdy obie strony postawią sobie fcj, do którego będą wspólnie dążyć, i wc/mą współodpowiedzialność za jego realizację.

Sztywność poglądów. Kolejna trudność w porozumieniu się uczestników konfliktu wiąże się z często obserwowaną sztywnością i niezmiennością poglądów, argumentów, stanowisk uczestników konfliktu. D. Dana (1993) sądzi, że u podstaw takiej sztywności leży kolejna iluzja, zw a na przez niego iluzją wygrana - przegrana. zakładająca, że możliwe jest tylko takie rozwiązania, które przynosi korzyści jednej stronic. Wyobrażenie sobie sytuacji, w której żaden z uczestników' nie ponosi straty, a poszukiwany wynik przynosi korzyści obu stronom, wymaga ogromnego wysiłku Upieranie się przy swoim, nieuwzględnianie argumentów drugiej osoby i jej racji oraz jej emocji uniemożliwia nawiązanie prawdziwego dialogu i wymiany poglądów, niezbędnej w poszukiwaniu obopólnie s. 1 ty sfakcjoimjącyc h rozwiązań spornej sprawy.