img007

1. WSTĘP

Termin biometria zwiódł już i zmylił wielu badaczy i amatorów. Zanim więc zostano przedstawione zagadnienia szczegółowe — kilka wyjaśnień zupełnie podstawowej, elementarnej wręcz natury. Otóż wbrew niektórym wyobrażeniom i przypuszczeniom biometria nie jest działem metrologii, zajmującym się pomiarami parametrów i cech rozmaitych systemów biologicznych. Takie pomiary i obserwacje są wprawdzie dokonywane na gruncie anatomii, histologii, antropologii, fizjologii, biofizyki i w niezliczonej mnogości dalszych szczegółowych działów medycznych badań podstawowych i obserwacji klinicznych, jednak sam proces i metodyka odpowiednich pomiarów nic odbiega w niczym od klasycznych pomiarów wykorzystywanych w technice, fizyce czy chemii.

Rejestrując potencjały elektryczne pracującego serca, siły rozwijane przez mięsień, promieniowanie izotopów metabolizowanych przez wątrobę czy wymiary Miss Polonia — posługujemy się z reguły takimi samymi przyrządami, jak przy pomiarach innych napięć, naprężeń, radiacji czy długości. Oczywiście konieczne jest zbudowanie każdorazowo stosownego stanowiska pomiarowego (na przykład łączącego badany mięsień z dynamo-metrem) oraz staranny dobór parametrów aparatury- zgodnie z ograniczeniami narzuconymi przez naturę badanego zjawiska biologicznego (na przykład konieczność stosowania wzmacniaczy o bardzo dużej impcdancji wejściowej przy rejestracji biopotcncjałów). Jednak podobne wymagania i ograniczenia występują przy wszelkich pomiarach i obserwacjach przyrodniczych, zatem nawet zebranie i usystematyzowanie wszelkich tego typu zaleceń i przesłanek nie upoważnia jeszcze do stosowania nazwy biometria — gdyż będzie to w istocie metrologia.

Tym, co wyróżnia pomiary biologiczne jest natomiast stosunek do wyniku pomiaru. Przy dowolnym pomiarze technicznym lub przy dowolnym doświadczeniu fizycznym badacz ma świadomość, że wyznaczany parametr lub wymiar obiektywnie istnieje, a ewentualne niedokładności jego określenia wynikają z niedoskonałości aparatury i zastosowanej melodyki eksperymentu. Jeśli więc stosujemy statystyczną (lub dowolną inną) analizę wyników pomiarów, to głównie traktujemy ją jako analizę błędów i wykorzystujemy do eliminacji niedoskonałości przyrządów pomiarowych. Wielokrotne powtarzanie pomiarów — jeśli jest już w ogóle stosowane — służy polepszeniu jakości pomiaru i może być (przynajmniej w teorii) zastąpione jednorazowym zastosowaniem doskonalszego przyrządu pomiarowego (na przykład miernika wyższej klasy).

7