img008

Tymczasem w biologii i medycynie już samo mierzone zjawisko jest niepewne. Dokładniej: na każdy pojedynczy pomiar lub na każdą oddzielną obserwację składają się zarówno czynniki, które chcemy kontrolować i analizować, jak i dziesiątki czynników ubocznych, mających niejednokrotnie przemożny wpływ na wynik obserwacji czy pomiaru. Wynika to z samej istoty pomiaru biologicznego. Każdy pacjent, każda żywa istota czy każda rozpatrywana komórka stanowi jedyną i niepowtarzalną indywidualność, posiadającą własne cechy, uwarunkowania i właściwości. Jeśli dokonujemy obserwacji, to spostrzegamy efekt, będący wypadkową cechy, której poszukujemy i właściwości indywiduum, które jest tej cechy nosicielem. Jeśli dokonujemy pomiaru, to mierzymy wielkość będącą wynikiem swoistego „przefiltrowania” poszukiwanego parametru przez jednostkowe cechy tego konkretnego osobnika, u którego pomiar jest wykonywany. Jeśli prowadzimy jakikolwiek eksperyment, to mamy w rękach jedynie drobną część czynników wpływających na korkowy efekt, zaś znacznie więcej kart ma w ręce Natura ...

Dlatego żadna pojedyncza obserwacja medyczna nie jest miarodajna i żaden pomiar biologiczny nie może być traktowany jako dokładny niezależnie od klasy przyrządu, jakim dokonano pomiaru i rzetelności obserwatora, który relacjonował spostrzeżenie. Z tego względu wszystkie eksperymenty i wszystkie obserwacje medyczne, wszelkie pomiary i wszelkie porównania biologiczne muszą się odnosić do zbiorowości. Obserwacje trzeba powtarzać, doświadczenia dublować i rozbudowywać o elementy kontrolne a pomiary wykonywać wielokrotnie u wielu osobników lub w wielu niezależnych próbach.

Jednak tak powielane obserwacje i pomiary — w dodatku z zasady obarczone czynnikami obniżającymi ich wiarogodność — stanowią bardzo niepewną i niewygodną podstawę przy próbach wnioskowania na ich podstawie o właściwościach badanych obiektów i zjawisk a także przy próbach uogólnień i praktycznych zastosowań wyników badań naukowych i obserwacji klinicznych. Dlatego także niezbędnym elementem każdego pomiaru i każdej oceny odniesionej do systemów biologicznych musi być statystyczne opracowanie wyników. Dzięki takiemu opracowaniu możliwe staje się sprowadzenie wielu mało czytelnych pomiarów do kilku łatwych w interpretacji wskaźników. W dodatku rozsądnie stosowana statystyka daje możliwość precyzyjnego wnioskowania w oparciu o niepewne i obarczone błędami dane. W ten sposób biometria jest elementem wydobywającym porządek z chaosu, czynnikiem pozwalającym przezwyciężyć podstawową sprzeczność, jaka istnieje pomiędzy naturą zindywidualizowanych osobniczo obserwacji biologicznych i wywodzącymi się z ideałów nauk ścisłych tendencji do formułowania sądów ogólnych i uniwersalnych.

Reguły wnioskowania statystycznego używane w biometrii, nic są szczególnie wyrafinowane. Używa się metod sprawdzonych i pewnych, wychodząc z założenia, że w sytuacji kiedy może chodzić o zdrowie lub życie ludzkie — to co pewne i niezawodne powinno być wyżej cenione niż to. co błyskotliwie crudycyjne, metodologicznie nowatorskie lub zwyczajnie sprytne. Statystyka jest w biometrii narzędziem, co oznacza, że nie będziemy

8