img100

100

2,3.2.4. Sprawdzenie i rektyfikacja teodolitu

?/ każdym teodolicie mogą występowa* nieuniknione niedokładności konstrukcyjno następujących trzech rodzajów: 1) błędy stałe, których wpływów na pomiary nie potrafimy usunąć, jak np. wichrowatość limbusa, silna skrzywienie osi itd,, przy czym, jeżeli te błędy są duże, to instrument nie może być używany do pomiarów; 2) błędy stało, których wpływ możemy wyeliminować całkowicie (np. mimośród alidady i osi celowej, błąd kol lina cyjny i inklinsoyjny) lub «r znacznym stopniu zmniejszyć (np. nierówny podział limbusa), dobierając odpowiednią metodę pomiarów} 3) błędy przypadkowe instrumentalne (np* błąd spoziomowania teodolitu) oraz błędy przypadkowa, powstające na skutek zmiany warunków atmosferycznych (temperatury) lub wstrząsów w czaBie pomiaru, których wpływu nie możemy usunąć całkowicie.

Czynności związane z usunięciem błędów instrumentu nazywamy rektyfi- • koc ją. Przed rektyfikacją musimy sprawdzić, czy instrument spełnia wszystkie wymagano warunki.

Warunki teodolitu odnoszą się przede wszystkim do osi (warunki geometryczne), które pozoaliścy już w opisie instrumentu. Przyponnijmy, ie w teodolicie istnieją następujące zasadoleze osie (rys. 113)* 1) oś obrotu

instrumentu i, 2) oś obrotu lunety p, 3) oś celowa lunety o, 4) osie llboli alidadowej l_a, niwelacyjnej l_n i kręgu pionowego (kolimacyjoej)

^k*

Biorąo pod uwagę zasady działania układu osiowego i poszozególnych części instrumsntu, nożecy ustalić warunki geometryczne i inno, jakie powinien spełniać dobry przyrząd kątomierniczy. Instrument nie spełniający■ tych warunków posiada błędy instrumentalne, które powodują pewne błędy przy pomiarach kątów, W zestawieniu poniższym obok każdego warunku podajemy nazwę błędu Instrumentalnego, wynikającego z niespełnienia danego warunku.

Rys. 113