- 20 —
Wyraz, słowo, albowiem , na raz prawieinioj-sca i czasu potrzebując na raz używa onycli, ani bez nich jest sobą.
Z tego to względu przeto, wyraz piękno u różnych różnostronnie i różnostopniowie rozwiniętych w obliczu sztuki ludów, gdy zważymy; okaże się nam najwłaściwiej pierwo-promień wszelakiej sztuki narodowćj.
A najprzód, najzupełniej blędnem mniemaniem jest iż owa Olimpijska sztuka grecka dla greckośei swojej tak wiecznotrwały i tak wieczno-wzorowy okazała się i okazuje się — bynajmniej — była ona najwięcej ludzko ze wszech sztuk, a w Grecj i miejsce tylko miała, i wcale nie to drugie po nad innych ludów sztukę wyniosło jy. Koło, zawsze jest kołem bez względu na to czy Euklides, czy Mag perski kijem swoim podróżnym w około nogi je zakreślił, ale kabalistyczna myśl Chaldejska z koła tego lubo wspólnego wszystkim, zodyak wykreśli, gdy tym czasem dzisiejszy Anglik wyziębi je raczej, na oś wsadzi i do machiny wprzę-że. I stany się oto rzeczy dwie wcale odrębnej treści.
Tak—sanw wyraz «piękny o w ustach dzieci oznacza «tęczowy, » to jest z wszystkich kolorów najsilniejszych złożony. U ludu ruskiego «piękny » znaczy krasny, a krasny czerwony. U Sybirczy-ków podróżnik. Castern zauważył że dwa tylko wyrazy sa determinujycc piękność, to jest wyraz a biały»i wyraz « czarny o dla przyczyny niezmiernie jasnej albowiem śniegu nawal leżącego uje-dnobarwia i ujednokształtnia subtelniejsze różnice rzeczy. Wyraz wielki i mały — silny i słaby, gęsty i rzadki, i t. p. określają tam zawsze jednakowo « biały » lub « czarny »... Lelewel podobnież, zauważył, że głoskę b wedle greckiego obiecadła (Kochanowski mówi obiecadło nie abecadło), zamieniwszy na w zamieniał się stopniowo i wyraz boli biały, na wyraz weli wielki i odwrotnie.
U starożytnych przeto Greków wyrażenie piękna vx«X<S{), używało się i jako dobre, zacne, a w brzmieniu swćm nosiło zarys najpełniejszej i najogólniejszej formy, to jest koła (polski nawet wyraz koło , pochodzi z greckiego), i nosiło przeto jeszcze wyrażenie to, ślad rucłiu, życia od (xuXiw) zataczać, krążyć, obrót sprawować. I nosiło w sobie jakoby wyraz puliar, toast, od wyrazu (xaXię) kielich... i spełniało się.....
U starożytnych Rzymian że sztuka nie była właściwie rzymską, oprócz wojskowćj-inżynieryi: wyraz przeto (pulchcr) piękny, z zabranego do nich kraju przyszedł — to jest z Grecy i. Ale oni złożyli go sobie z wyrazu (iroXóę) wszech, i z wyrazu Xopó;) chór, i z brzmienia jeszcze (f.tua) bohutćr, stanowiąc tym sposobem wyrażenie pojęcia rzymskiego o piękności, jakoby wszech-głosu, wszech bohutersłwa, i jakoby wszech-chrobrych chóru...
U Germanów (u Niemców) piękność, ma określ-nik (schóne) ten, nosi w sobie pojęcie obserwacyjne i do czasu zastosowywane jakoby dojrzałość i dokończoność w porą właściwą określające, dla tego to brzmi w nićm i wyraz Słońce (sonne) i wyraz «jut » (schon), i wyraz (scheinen wydawać się, i nareszcie słowo (schonen', które znaczy : szanować , chronić, pilnować, oszczędzać....
I- spadkobierców Rzymian Włochów, którzy sobie utworzyli język drugi Italski, jakkolwiek