- 20 —
Wyraz, słowof albowiem , na raz prawiemioj-sca i czasu potrzebując na raz używa onycli, ani bez nich jest sobą.
Z tego to względu przeto, wyraz piękno u różnych różnostronnie i różnostopniowie rozwiniętych w obliczu sztuki ludów, gdy zważymy; okaże się nam najwłaściwiej pierwo-promień wszelakiej sztuki narodowej.
A najprzód, najzupełniej błędnem mniemaniem jest iż owa Olimpijska sztuka grecka dla greckości swojej tak wiecznotrwałą i tak wieczno-wzorową okazała się i okazuje się — bynajmniej — była ona najwięcej ludzką ze wszech sztuk, a w Grecji miejsce tylko miała, i wcale nie to drugie po nad innych ludów sztukę wyniosło ją. Koło, zawsze jest kołem bez względu na to czy Euklides, czy Mag perski kijem swoim podróżnym w około nogi je zakreślił, ale kabalistyczna myśl Chaldejska z kola tego lubo wspólnego wszystkim, zodyak wykreśli, gdy tym czasem dzisiejszy Anglik wyziębi je raczej, na oś wsadzi i do machiny wprzę-że. I staną się oto rzeczy dwie wcale odrębnój treści.
'Ftłłt-nemt* wyraz a piękny o w ustach dzieci oznacza «tęczoiry, » to jest z wszystkich kolorów najsilniejszych złożony. U ludu ruskiego «piękny » znaczy krasny, a krasny czerwony. U Sybirczy-ków podróżnik. Castern zauważył że dwa tylko wyrazy są determinujące piękność , to jest wyraz « biały » i wyraz « czarny o dla przyczyny niezmiernie jasnej albowiem śniegu nawał leżącego uje-dnobarwia i ujednokszlałtnia subtelniejsze różnice rzeczy. Wyraz wielki i mały — silny i słaby, gęsty i rzadki, i t. p. określają tam zawsze jednakowo « biały » lub u czarny i>... Lelewel podobnież zauważył, że głoskę b wedle greckiego obiecadła (Kochanow ski mówi obiccadło nie abecadło), zamieniwszy na w zamieniał się stopniowo i wyraz boli biały, na wyraz wili wielki i odwrotnie.
U starożytnych przeto Greków wyrażenie piękna (x«Xię), używało się i jako dobre, zacne, a w brzmieniu swem nosiło zarys najpełniejszej i najogólniejszej formy, to jest koła (polski nawet wyraz kolo , pochodzi z greckiego), i nosiło przeto jeszcze wyrażenie to, ślad ruchu, życia od (xuXi») zataczać, krążyć, obrót sprawować. I nosiło w sobie jakoby wyraz puhar, toast, od wyrazu (xa),i£) kielich... i spełniało się.....
U starożytnych Rzymian że sztuka nie była właściwie rzymską, oprócz wojskowej-inżynieryi: wyraz przeto {pulcher) piękny, z zabranego do nich kraju przyszedł — to jest z Grecyi. Ale oni złożyli go sobie z wyrazu (iroXł'ę) wszech, i z wyrazu yopó;) chór, i z brzmienia jeszcze [f.tsoaj bohater, stanowiąc tym sposobem wyrażenie pojęcia rzymskiego o piękności, jakoby wszech-głosu, wszech bohaterstwa, i jakoby wszech-chrobrych chóru...
U Germanów (u Niemców) piękność, ma określ-nik (schone) ten, nosi w sobie pojęcie obserwacyjne i do czasu zastosowywane jakoby dojrzałość i dokończoność w porę.właściwą określające, dla tego to brzmi w nićm i wyraz Słońce (sonne) i wyraz «jaż » (schon), i wyraz (seheinen wydawać się, i nareszcie słowo (schonen', które znaczy : szanować , chronić, pilnować, oszczędzać....
U spadkobierców Rzymian Włochów, którzy sobie utworzyli język drugi Italski, jakkolwiek