IMGP9602

326 TACYT: GERMANIA

szeństwo^{1 2}. Zresztą karać śmiercią, więzić, a nawet chłostać wolno tylko kapłanom ^{3 4}, nie jak za karę i nie z polecenia wodza, lecz jakby na rozkaz boga °°, który według ich wiary przy wojujących jest obecny.. Obrazy przeto i jakieś godła ⁵, zabrane ze świętych gajów, wynoszą do bitwy; a główną podnietą do męstwa jest to, że nie przypadek ani przygodne ⁶ skupienie składa się na szwadron jazdy albo klin piechoty, lecz rodziny i związki' krewnych; również drogie sercu osoby znajdują się w bezpośredniej bliskości, skąd dają się słyszeć zawodzenia kobiet i kwilenie niemowląt. To są dla każdego najczcigodniejsi świadkowie ^{7 8}, to najwięksi chwalcy: do matek, do żon zanoszą swe rany ^<M, a one bez lęku zliczają lub badają cięcia, walczącym zaś- niosą pożywienie i zachętę.

[8] Tradycja głosi, że niejeden szyk, zachwiany i idący już w rozsypkę, niewiasty z powrotem do ładu doprowadziły przez swe nieustanne prośby⁹, nadstawianie swych piersi i wskazywanie na bliską niewolę, której Germanie o wiele gwałtowniej dla swych niewiast się obawiają; stąd skuteczniej zobowiązuje się serca tych Indów, którym między zakładnikami nakazuje się także dziewczęta ze szlachty dostarczyć. Mniemają nawet, że jest w nich coś świętego i wieszczego ^c0, i ani ich radami nie gardzą, ani wróżb nie lekceważą, widzieliśmy, jak za boskiego Wespazjana — Weleda ⁰⁷ długo u bardzo wielu wśród nich uchodziła za istotę boską; lecz także dawniej Aurynię i kilka innycłi niewiast czcili —- nie z pochlebstwa i nie w tym poczuciu, że stwarzali bo-ginie⁶⁸.

. [9j Z bogów najwięcej czczą Merkurego⁸⁸, któremu

⁰⁸ 0 (larze wieszczym kobict-Germunek donosi Cezar, Wojna guli. I 50, -1; Swctoniusz, YitćL. 14. opowiada o wieszczce chattyj-sktej, która wywróżyła panowanie' Witeliuszowi. Inna wieszczka. Gnnna. za czasów Domicjanu cieszyła się wielką powagą u Semno-nów. Także w Pieśni Nibelungów jest wzmianka o „mądrych⁴¹ kobietach;

’¹‘ We loda — pisze o niej Tacyt w Dziejach, IV 61: „Ta dziewica, z plemienia Brukterów pochodząca, rozległe posiadała wpływy, dawnym u Germanów zwyczajem, na mocy którego bardzo wiełe kobiet za wieszczki, a w miarę wzrostu zabobonu — za boginie uważają. A teraz właśnie powaga Wcledy .wzrosła; ona bowiem niegdyś Germanom powodzenie i zagładę legionów przepowiedziała⁴-. .Rzymianie widzieli ją na własne oczy. kiedy po zwycięstwie nad Batawunii pro>y;idzono ją w triumfie.

⁰⁵ Aluzja do „ubóstwiania" kobiet domu cesarskiego, up. Dru-zylli, siostry Kaliguli, Poppei. żony Nerona, oraz zmarłej po trzech miesiącach jego córki.

⁰⁰ Merkury odpowiada u Germanów Wodanowi, pierwotnie bogu burz, potem panu niebios; Wodan miał pewne wspólne z Merkurym -atrybuty': kapelusz o szerokich kresach, różdżkę cza-rodziejską (odpowiadającą lasce Merkurego jako herolda bogów), hyl wynalazcą pisma run i opiekunem podróżnych. „Dzień Merkurego" Germanie przetłumaczyli na Wodanesdag (dziś. ang. Wed-neąday).

1

⁵⁸ Por. Roczti. II 17: ,,...Arminiu$z, który walkę podtrzymywał rękę, głosem¹, raiią“.

2

Osobnej kasty kapłańskiej w rodzaju gallijsktch druidów Germanie pierwotnie nie posiadali (Cezar, Wojna galii VI 21); 'Ojciec rodziny był kapłanem w domu. naczelnik państwa składał ofiary publiczne. Później kapłani się wyodrębniają: strzegą pokoju bożego w swej gminie i przewodniczą jej z władzą karną, a także na wojnie utrzymują dyscyplinę w wojsku, karzą chłostą i skazują na śmierć.

3

gj —| Wodana łub odrębnego boga wojny, Ziu.

4

⁸¹ — symbole bóstw, jak włócznia Woclana, młot Dónara, miecz Ziu, a nadto wizerunki zwierząt (wilkowi dzików, baranów), które były poświęcone poszczególnym bóstwom; wizerunki zwierząt dały początek późniejszym herbom.

5

Hi — według wieku, wzrostu itd. gH |I — mianowicie ich bohaterstwa.

6

« Kobiety germańskie częstokroć znały się na sztuce lekar

7

skiej.    : •-

8

fig Kobiety rozdzierały swe szaty i błagały, aby je raczej zabito

9

niż rzucano na pastwę wrogowi (por. Cezara Wojną gali. I 51, 3).