IMG39

228

MELI ADY

Ismcniona w pobliżu Teb. W Tcbach znajdowało się

źródło noszące jej imię.    .. n

2. Druga córka Oktanom, zwana Mclia. poślubiła Inacbosa i dala mu trzech synów; Ajglałeun. Fegguaa i Foroncusa (lib. 17). ójf

1X41

// ii

In E

T/eł

li n_t.ll. i. Tac( **» L>t I0Ó.11120. Apel BM III. <n Lvc. 177.

: Sc hol.

MELfADY (Mdiloi^l-iniczej nimfy jesionowe, zrodziły się z kropli krwi przelanych pracz U ran osa. kiedy okaleczył go Kronos (lab. 12). Na pamiątkę zbroczonych krwią narodzin drewno ni obcych śmierć oszczepów pochodzi z jesionów, drzew pracz nic zamieszkałych. Również z jesionów zrodziła się rasa z brązu, trzecia spośród łych, które zaludniły ziemię, rasa wojownicza i twarda, bg

Hm 71 ad XXII I!

; por. PaUcph.

7;Snu 420.Op 14$:II XVII l48:Schc Eurt.inil XIX 321.

MF.LIBOJA (Meklfkm)- I. Imię córki Okcanosa, która wyszła za mąż za Pclasgosa i z nim poczęła Lykaona (lab. 18).

2.    Druga Meliboja występuje pośród dzieci Niobe. Na prośbę Latony ocalała wraz z bratem Amyklasem z rzezi Niob idów (— Niobe) i schroniła się w Argos. Oboje wybudowali świątynię dla Latony. Ponieważ Mcliboja pobladła z przerażenia wczasie masakry braci i sióstr, przybrała imię Chloris (Zielona), które zachowała pracz całe życie.

3.    Inna jeszcze Meliboja jest bohaterką historii miłosnej. Była to młoda dziewczyna, która obiecała małżeństwo młodzieńcowi imieniem Aleksis. Ale rodzice przyrzekli ją innemu, wówczas Aleksis z rozpaczy udał się na wygnanie. W dzień ślubu Meliboja skoczyła ze szczytu dachu swego domu. Chciała się zabić, lecz nie uczyniła sobie nic złego i natychmiast uciekła do portu. Tam wsiadła na statek, którego żagle same się rozwinęły i który zaraz wypłynął na pełne morze. Statek dowiózł ją na miejsce, gdzie jej ukochany właśnie przygotowywał ucztę dla przyjaciół. Pobrali się i z wdzięczności dla bogów wznieśli w Efezie sanktuarium Artemidzie z przydomkami Automalc i Epidiaita (ponieważ przybyła. zęby zasiąść do stołu - co oznacza imię Epidiaita). bg

I-Am

BM III I, I; Tut. i» Lyc. 411. 3. Serv. in Vns Am I 720.

2. Apd. BM III 5.6; IW

MEUBOJOS (MeMfłoioę) - pasterz, który znalazł małego — Edypa, porzuconego w górach i go wychował. hg

Suki. s,v, OłMfCouę

MELIKERTES (Meź.irópri)ę)- młodszy syn Ino, ten. r którym razem rzuciła się do morza. Kiedy Ino została boginią — Leukotea, Melikertes został bogiem Palajmonem (tab. 3 i lab. 33).

Istniało kilka różnych wersji opowieści o śmierci Mełikertesa i zaliczeniu go w poczet bóstw. Opowiadano bądź, ze jego ojciec, Alamas. wrzucił go do kotła z wrzącą wodą. skąd wydobyła go matka, nim popełniła wraz z mm samobójstwo; bądź, że to sama Ino wsadziła go do kotła, następnie rzuciła się w morze, trzymając trupa w ramionach. Utrzymywano również, że uciekła z żyjącym dzieckiem i utopiła się wraz z nim. Igrzyska

istmijskie obchodzono na cześć Pałaj mona-Melikcric-sa.

Opowiadano, że w miejscu gdzie Ino rzuciła się do morza między Megarą a Koryntem, delfin wyłowił ciało Melikcrtcsa i zawiesił je na sośnic. Syzyf, brat A ta masa. panujący wówczas w Koryncie znalazł i pogrzebał trupa. Na polecenie nercid wprowadził jego kult pod imieniem Palajmona oraz igrzyska istmijskie jako igrzyska żałobne na jego cześć (— także Palajmon). hg

Apd. BM 19,1 o.; III 4,3; Argum. Pi. /. 4; Pauv 144.7; Etui. in Horn. p. 1543.20 n.; Ov. Met IV 506-542, Fatl VI485: Hyt Pab. 2;4; Tut in Lyc. 21; 107; 229. Schol. in Od. V 334;Scrv. in Vos Am. V241; Plu. Qu Bom. 16: Psio. 144. 11. Schol. in A.R. III 1320; in E. 4Itd. 1274. .^c.

MELISSA (MźAtocu)- Istnieje wiele bohaterek o tym imieniu (Pszczoła).

1.    Na przykład siostra Amaltei, która karmiła małego Zeusa na górze Ida na Krecie (— Melisseus).

2.    Stara kapłanka Dcmeterjciórą bogini wtajemniczyła w swoje misteria. Sąsiadki chciały, żeby wyjawiła to. co widziała w czasie wtajemniczenia, Melissa dochowała jednak sekretu, lak iż w końcu kobiety ją rozszarpały. Demeter zesłała zarazę, a z ciała zmarłej stworzyła pszczoły, bg

1.    Laci. lnu dh. 122. 2, Serv. in Verj, Am. 1430.

MELISSEUS (MeAiooeuę)- I. Król Krety, panował w czasie narodzin Zeusa. Miał dwie córki, Amalteję i Melissę, której Rea powierzyła troskę o wychowanie małego boga. ukrytego w jaskini góry Ida. Melisseus jest pierwszym człowiekiem, który złożył ofiarę bogom. Uczynił swoją córkę Melissę pierwszą kapłanką Rei.

2.    Melisseus to także imię jednego z ku retów (demonów otaczających kolebkę Zeusa jako dziecięcia),

3.    Melisseus to wreszcie imię króla Chersonezu Karyjskiego, który przyjął Triopasa, syna Heliosa, i oczyścił go z zabójstwa brata Tenagesa. bg

I. Por.Ch. Picard, w. Mil Rada 1940.>.270-284; Apd. BM U,6; Lad. mu dm 122; Hyg. Aslr. II13; D. S. XVII 7. 2. Norm. XIII 145 n.; etc. 3. D.S. V 61.

M ELISSOS (M&ioooę) - mieszkaniec Argos, który uciekł z Koryntu z powodu tyranii króla Argosu, Fęjdona. Melissos miał syna Akt eona, którego chciał porwać silą Her akii da imieniem Archias. Akteon stracił jednak życie w tej przygodzie, a Melissos popełnił samobójstwo, wzywając opieki bogów i przeklinając mordercę syna. Głód i zarazy spadły wtedy na Korynt. Archias na czele poselstwa udał się do wyroczni, by wyjawiła mu przyczynę klęsk, a ta orzekła, że bogowie tym sposobem karzą go za zabójstwo młodego Akteona. Archias pragnąc oczyścić swoje miasto ze zmazy, której był przyczyną, dobrowolnie poszedł na wygnanie; założył miasto Syrakuzy. bg

Pin. Nan. umai. II, p. 772; DS. VIII10; Schol. in A.R. IV 1212.

MELITE (MeWrri) - spośród heroin o tym imieniu bardziej znana jest nimfa z Korkyry, która związała się z Heraklesem, kiedy heros przebywał na wygnaniu w tym kraju po zabiciu dzieci. Dała mu syna imieniem -* Hyllos. bg

A.R. IV S38;tchol.adv. IV 524,1125; I l49.Schut.inS. Tr 53;Stcph. By*. %. v. YUfk

MELITEUB (MeMteóę)- syn nimfy Otreis i Zeusa.

Ze strachu przed gniewem Hery matka zaraz po urodzeniu porzuciła go w lesie. Zeus polecił jednak pszczołom, by go karmiły, i za pośrednictwem wyroczni nakazał pasterzowi imieniem Fagros. synowi tej samej nimfy i A poi łona, wychowywać dziecko, które ujrzy karmione przez pszczoły. Fagros usłuchał: zabrał niemowlę, wychował je, a ono stało się potężnym herosem, który podbił sąsiednie ludy i założył miasto Melitaja w Tesalii (dalszy ciąg mitu — Aspałis). bg Ant. Lib. 13.

MELOS (MfjAoę) - młodzieniec z Delos,który opuścił ojczyznę, żeby udać się na Cypr, w czasie kiedy panował tam król Kinyras, mający sam syna -» Adonisa. KJnyras dał Melosa za towarzysza Adonisowi, a że młody człowiek wydawał mu się z natury dobry, ożenił go z własną krewniaczką, imieniem Pelia. Z tego małżeństwa urodziło się dziecko, które nazwano jak ojca - Melos. Kochająca Adonisa Afrodyta była dziecku życzliwa i wzięła je pod opiekę, wychowując we własnej świątyni. Adonis jednak zmarł ugodzony kłem dzika. Z rozpaczy Melos-ojciec powiesił się na drzewie, które przyjęło nazwę „melos” (po grecku jabłoń). Pelia powiesiła się na tym samym drzewie. Ulitowawszy się nad nimi, Afrodyta przemieniła Melosa w owoc o takiej samej nazwie (jabłko) a Pelię, jego żonę, w gołębicę (gołębice były poświęcone Afrodycie). Kiedy Melos młodszy, jedyny pozostały przy życiu z rodu Kinyrasa, stal się mężczyzną, bogini nakazała mu powrócić na Delos.Tam Melos objął władzę i założył miasto Melos. To on pierwszy nauczył ludzi strzyżenia owczej wełny i sporządzania z niej odzieży. Stąd owce przejęły nazwę „mela” (tak nazywają się po grecku). Tym sposobem jedno podanie służy wyjaśnieniu trzech etymologii.

Sen in Verg- EcL VIJI 37.

MELPOMENA (Mefaiopćvn) - jedna z - muz. bg

MEMBL1AROS (MeppA(upoę) - imię Fenicjanina towarzyszącego Kadmosowi w poszukiwaniach jego siostry, Europy. Kadmos pozostawił go na wyspie Tera (która wtedy nazywała się Kał listę, Najpiękniejsza) na czele założonej tam kolonii. Sąsiadującej z Terą wyspie Anafe niekiedy nadawano nazwę Mcmbliaros, którą zawdzięczała - jak powiadano — temu herosowi, bg

Hdi. IV 147; Paus. III I. 7; Schol. in Pi. P. 4. 88; Steph. Byz. s. V. MqipXiopoę i 'Av4fq.

MEMFIS (Mśptpię)- córka Nęjlosa (Nilu), boga-rzeki o tej nazwie. Zamężna za Epafosem dała mu córkę - Libię. (tab. 3). Od niej więc wywodzi się ród Kadmosa. Egipskie miasto Memfis otrzymało na jej cześć swą nazwę, bg

Apd. Blbl. II I, 4; Tzct. in Lyc. 894.

MEMNON (Mśpvtov) - syn Eos (Aurory) i Titonosa, jednego z synów Laomedonta, a wobec tego bratanek Priama (tab. 14 i tab. 7). Podczas wojny trojańskiej Mcmnon przybył na pomoc stryjowi. Wychowany przez Hesperydy. panował nad Etiopami.

Jego wyczyny i śmierć pod Troją opisano w Małej Iliadzie i poemacie Etiopia. Mcmnon zmierzył się z Ajasem, lecz podobnie jak w walce tego ostatniego z Hektorem, nic doszło do rozstrzygającego wyniku. Na

polu bitwy spotkał Antilochosa, syna Nestora, wówczas. gdy zagrożony przez Memnona Nestor wezwał syna na pomoc. Antilochos własną śmiercią ocalił więc życie ojcu. Nadbiegł jednak Achilles, aby pomścić śmierć przyjaciela (— Antilochos) i zaczęła się walka Memnona z Achillesem, syna Eos z synem Tetydy.

Obie boginie niespokojne o los synów pospieszyły do Zeusa. On zaś zważył „losy" obu herosów i oto los Memnona okazał się cięższy na boskiej wadze (podobne „ważenie dusz" — Hektor). Achilles nie omieszkał przypieczętować swego zwycięstwa, ale Eos uzyskała u Zeusa nieśmiertelność dla syna. zabrała jego zwłoki i uleciała z nimi do Etiopii, by je tam pogrzebać. Łzy wylane wówczas przez Eos są kroplami rosy, które można widzieć każdego ranka na polach.

Inna tradycja umieszcza grób Memnona u ujścia rzeki Ajsepus, na wybrzeżu Hellespontu. Co roku zlatywały się tu ptaki, które opłakiwały śmierć herosa. Owe ptaki, nazywane mcmnon idami, uchodziły bądź za towarzyszy Memnona. przemienionych po jego śmierci, bądź nawet za jego popioły, które w taki sposób zdobyty nieśmiertelność. Każdego roku ptaki te dzieliły się na walczące między sobą dwie grupy, a wałka ustawała dopiero wtedy, gdy jedna ze stron wyginęła.

Istnieją różne tradycje dotyczące ojczyzny Memnona. Niekiedy wymienia się Syrię, niekiedy okolice Suzy i Baktrii w środkowej Azji. niekiedy Egipt i okolice Teb.

Z tą właśnie lokalizacją związana jest nazwa „kolos Memnona" nadana jednemu z olbrzymich posągów, wzniesionych przez Amen ho tępa III. Krążyły wieści, że gdy pierwsze promienie Eos padały na posąg, wydobywała się z niego melodyjna muzyka, jakby pozdrawiająca światło matki (— także Teutamos). bg

Od. IV 187 n; XI522; Ho. Th 984 EGF (Kinkei), p. 33 n.; Alcm. fragm. 68; Pi 0.2,83; P. 6.28 n.; /. 5,41; 8.58 n.: N. 3. n.; 6,48 n.: Apd BM III I3.3;Ep. V 3;Q. S. 11100 n.;233»^452 a;652 n . Tzct. Posthom. 234: Diet. IV 6; Paus. III 18.12; V 19,1; Schol. in IL VIII70. Lact. Arg. FAb.Ot. XIII3;Ov.Met XIII576n; Scnr in Verg. Am 1489.751; Str. XV 728; Phi. Deaud. port XVII a (cyt. niwach, tragedię A. Uemnont, S. niezachow. tragedia Memnon; Tac. Ann. II 61; Płin. X 74; XXXVI 58: Moich. Epd. Bion. 41 n.; D. Chr. XI117

MENADY (Mowóóeę), tj. Szalone - boskie bachant-ki, towarzyszki Dionizosa. Przedstawiano je nago albo ubrane w lekkie zasłony, zaledwie skrywające nagość: w bluszczowych wieńcach trzymają w rękach tyrs, czasem kantarosalbo grają na aulosie lub uderzają w tamburyn. puszczając się w zawrotny taniec.

Menady uosabiają rozpasanego ducha Przyrody. Pierwsze menady były w micie nimfami, które wy karmiły boga (— Dionizos). Opętane przez boga. który wznieca w nich mistyczny szal, błądzą przez poła, czerpiąc wodę ze źródeł, wyobrażając sobie, że wydobywają miód i mleko. To ich igraszki naśladowały bachantki ludzkie, kobiety oddające się kultowi Dionizosa. Menady posiadały władzę nad drapieżnikami: widzi się je na przykład dosiadające panter, trzymąiącc w ramionach młode wilczki itp.

Menady odgrywąją rolę w niektórych mitach o — Lykurgu, o -• Orfeuszu, o — Penteusie, o — Mi-nyadacb. bg

E. Ba paasImtS. Aia. 1150; Alh. V p. 198; D. S. Ul 64; IV 3; Nonn. pa*im etc.

MENELAOS (MeveAooę) - brat Aga memnona i mąż Heleny. Według najpowszechniejszej wersji (za którą poszła Iliada) Menelaosjest synem Atreusa. króla