IMG06

346 • Tellumo

Nedy. T. nie posiada własnego mitu.² Inna T. była służebnicą —»Semele, córki —> Kadmosa i —»Harmonii. ³ Imię to nosiła również jedna z —> syren.

Tellumo, rzymski bóg ziemi, męski odpowiednik rzymskiej bogini -> Tellus.

Tellus, Terra, rzymska bogini ziemi, personifikacja ziemi--żywicielki, czczona również jako Terra Mater. Bóstwo o podwójnej naturze rodzicielki i strażniczki wszystkiego, co zmarło (bogini grobów). Pierwotnie stanowiła parę z męskim bóstwem -> Tellumo. Identyfikowana była z grecką boginią —> Gają, a także z —»Ceres i —» Demeter. Podczas świąt zasiewów (Feriae sementivae) była czczona wspólnie z Ceres. Jej zwierzętami ofiarnymi zostały Świnia i cielna krowa, będące symbolami płodności. W Rzymie odgrywała dużą rolę, gdyż teologowie, wywodząc bóstwa z elementów nieba i ziemi, z nią identyfikowali większość bogów. Miała świątynię na Eskwilinie. • Na Ara Pacis Augu-stae (13-9 p.n.e.) T. eksponowana jest w postaci siedzącej kobiety z dziećmi na kolanach (symbol ludzkiej płodności), widzimy ją z owocami oraz pasącą się owcą i krową. Patrz także Fama.

Siedząca bogini

Temida, Themis, ¹ bogini porządku, obyczajów i sprawiedliwości. Córka -» Uranosa i -»Gai. Żona -» Zeusa, któremu urodziła -> hory: -» Ejrene, -» Eunomię, —> Dike, i mojry (-» parki): -> Kloto, -> Lachesis i -»Atropos, a także dziewicę —»Astreę i —»nimfy rzeki Eridanos. Według Ajschylosa była matką —» Prometeusza. Otaczała opieką zgromadzenia ludowe, czuwała nad pokrzywdzonymi i potrzebującymi pomocy. Stawiano jej ołtarze

w miejscach zgromadzeń ludowych. W wielu miastach byty świątynie poświęcone T., zazwyczaj usytuowane w pobliżu świątyń Gai i -> Demeter. Eksponowana byta z-wrogiem obfitości. Przedstawiano T. z zawiązanymi oczami, z wagą i mieczem w dłoni (stąd zwroty: „ślepe ■prawo" i „ślepa Temida”), przejęła te atrybuty także -> lustitia. Nauczyła -> Apollona sztuki wróżenia. Miała sanktuarium pytyjskie w —> Delfach. Niektóre |z wygłaszanych przez nią przepowiedni są znane. M.in. uprzedziła -» Atlasa, że syn Zeusa ukradnie złote jabłka z ogrodu strzeżonego przez -»Hesperydy. Jej autorstwu też przypisuje się przepowiednię dotyczącą potomstwa —> Tetydy. • Zachowało się kilka malowideł wazowych z jej podobizną (III w. p.n.e.). Fresk Bogini sprawiedliwości Temida (1695) J. Drentwetta znajduje się w Starym Ratuszu w Bratysławie. ²—» Nimfa T. pochodziła z Arkadii. Z bogiem -* Hermesem miała syna Ewandra. Patrz także Epimeteusz, Japet, Konkordia, Talio.

Tenes, Tennes, —> heros, eponim wyspy Tenedos, usytuowanej u wybrzeża trojańskiego. Syn -»Kyknosa (według innej wersji -> Apollona) i Proklei, córki -»Laome-donta. Brat Hemitei. Gdy Prokleja zmarła, Kyknos ożenił się z Filonome, która oskarżyła przed nim T. o usiłowanie gwałtu. Była to zemsta za to, iż T ignorował jej umizgi. Kyknos oskarżeniu uwierzył i porzucił swoje dzieci w skrzyni na pełnym morzu. Skrzynia chroniona przez bogów, szczególnie zaś przez -> Posejdona (dziadka T), przybiła do brzegu wyspy Leukofrys, odtąd zwanej Tenedos. Mieszkańcy wyspy obrali T. królem. Poznawszy niesłuszność oskarżenia, Kyknos chciał pogodzić się z synem, lecz T. nie zgodził się, i ponieważ ojciec znajdował się wtedy na statku połączonym z brzegiem liną - przeciął linę na znak zerwania wszelkich więzi. Gdy Grecy płynący pod -»Troję pojawili się przy Tenedos, T. usiłował przeszkodzić im w wylądowaniu, obrzucając ich okręt głazami. Sam zginął od rany w pierś, zadanej mu przez -> Achillesa. Inna wersja podaje, że w tej samej bitwie, również zabity przez Achillesa, zginął Kyknos, z czego można by wnioskować, że T. pogodził się z ojcem. Inny mit mówi, że T. zabity został przez Achillesa, gdy usiłował obronić siostrę (He-miteę) przed zbytnią natarczywością herosa. T. pochowany został prawdopodobnie w miejscu, gdzie usytuowana została jego świątynia. ZasłynąI również z tego powodu, że każdego, kto wniósł na kogoś fałszywą skargę, kazał ściąć siekierą. Przysłowiowy zwrot „z tenedyjską siekierą”