IMG13

Nic wy siarczy jednak dobrze uczyć, troszczyć się o uczniów, aby cieszyć się ich nutorytclein. Na szczególne związki, jakie rodzą się między nauczycielem n uczniem, wpływają różne czynniki.

» Etos i klimnt szkoły - sprzyja stosunkom formalnym bądź nieformalnym. Kształtuje osąd uczniów, jakie postępowanie nauczycieli jest właściwe i na miejscu, a jakie nic. Przekonania te są (rudno zmieninlne.

| Wick nauczyciela - ma znaczenie szczególnie w szkole średniej, gdzie z. jednej strony miody nauczyciel może wydawać się uczniom nic dość ..dorosły", z. drugiej zaś - chętniej mogą go naśladować luli traktować jako wzór.    ,

♦    Płeć nauczyciela i ucznia - ten czynnik także odgrywa większą rolę w szkole średniej, gdzie nauczyciel, szczególnie pici męskiej, musi zachować szczególną ostrożność w kontaktach z uczennicami.

*    Charakter i wygląd nauczyciela ~ niektóre cechy są względnie trwale, na przykład wygląd, temperament, poczucie humoru. Od wrażenia, jakie nauczyciel wywrze, szczególnie przy pierwszym spotkaniu, zależy, czego będą się po nim uczniowie spodziewali.

Nasze zachowanie nie sprawia, ie inni postępują stosownie do naszych życzeń.

To, co robią, zależy raczej od tego. jak postrzegają swoje zależności z nami. zwłaszcza swoją i naszą pozycję.

3. Autorytet w oczach dzieci - aspekt rozwojowy

Już pierwsze kontakty społeczne we wczesnym dzieciństwie stanowią podstawę do kształtowania się w oczach dziecka autorytetu dorosłego. Ze względu na wysoką zależność od dorosłych tworzy się i umacnia poczucie ich siły i wszechmocy. W sposób naturalny i nieuświadomiony dziecko podporządkowuje się tej sile i bezkrytycznie przyjmuje wartości dorosłych. W miarę rozwoju kontaktów społecznych i zwiększającej się samodzielności autorytet dorosłych podlega różnicowaniu i uświadomieniu.

Ten szczególny typ związku między ludźmi, jakim jest autorytet, ma charakter dynamiczny, zmieniający się w czasie. Zmieniają się w miarę dorastania dziecka kryteria ocen i wartościowania buduja.ee autorytet.

3.1.    Młodszy wiek szkolny

jt

W lej fazie rozwoju dziecka nauczyciel mnie hodować swój aulorylel. opierając się na emocjach. Dziecko przejawia uogólnioną, nralo krytyczną akceptację całej sytuacji szkolnej, a przede wszystkim osoby nauczyciela. Respektuje zakazy, nakazy, wykonuje polecenia, by zadowolić swego nn uczyciela. Podstawą kontaktów Jest silny związek euiorjonalny z nauczycielem oraz spostrzeganie go jako stabilizatora nowej sytuacji, jaką jest |iobyt w szkole, poza domem rodzinnym. 7 badań wynika ’ⁿ, że najmłodsi uczniowie cenią emocjonalnie cechy nauczyciela, n w szczególności: k komunikatywność, k dobroć,

►    serdeczność,

►    uprzejmość,

k gotowość do wybaczania, k sympatię dla dzieci.

3.2.    Średni w iek szkolny

W tej fazie rozwoju podstawą uznawania autorytetu dorosłych jest wartościowanie ich zachowań, a głównie relacji z dziećmi. W związku z dynamicznym rozwojem poznawczym i wzrostem krytycyzmu uczniowie coraz częściej porównują, wartościują i analizują przyczyny i skutki, wyciągają wnioski oraz kwestionują postępowanie dorosłych, w tym nauczycieli. Uczniowie zaczynają sprzeciwiać się poleceniom dorosłych, wypowiadać się o nich krytycznie. Nie jest możliwe narzucanie i utrzymanie autorytetu przy pomocy represji lub nadmiernego spoufah-nia się.

Autorytet przestaje być oczywistym atrybutem stanowiska. Uczniowie w tym wieku cenią sobie:

k pewien dystans nauczycieli wobec uczniów wynikający 7. pełnionej funkcji oraz przewagi wieku i doświadczeń, k respektowanie ich dojrzałości, k nie wywyższanie się, lecz przyjazne traktowanie.

Błędem jest zakładanie, że autorytet raz zbudowany przez nauczyciela nie może ulec zmianie.

⁴¹R. Więckowski. Życie Szkoły 10/82.

65