Siłownikami nazywamy elementy napędowe służące w układach regulacji automatycznej do nastawiania położenia zaworów i przepustnic. Stosowane są siłowniki pneumatyczne, hydrauliczne, elektryczne oraz mieszane: elektropneumatyczne i elektrohydrauliczne.
Ciśnienie
sterujące
Siłownik pneumatyczny o działaniu prostym
I — membrana, 2 — sprężyna, | — pokryw* fórna, 4 obudowa dolna 5 — talerz, 6 — trzpień, 7 —- śruba regulacyjna
Najbardziej rozpowszechnione są siłowniki pneumatyczne. Powszechność stosowania siłowników pneumatycznych wynika z ich zalet i z szerokiego rozpowszechnienia pneumatycznej aparatury regulacyjnej. Siłowniki pneumatyczne charakteryzują się prostotą budowy i wynikającą z niej dużą niezawodnością oraz bezpieczeństwem pracy, nawet w atmosferze wybuchowej.
Istnieją dwa podstawowe rodzaje siłowników pneumatycznych: membranowe i tłokowe. W obu rodzajach stosowane są siłowniki ze sprężyną zwrotną i siłowniki bezsprężynowe oraz nastawniki pozycyjne.
Na rys. 4.1 przedstawiono budowę typowego siłownika membranowego ze sprężyną zwrotną, o działaniu prostym produkcji zakładów MERA--POLNA, Przemyśl. Ciśnienie sterujące doprowadzane nad górną pokrywę 3 siłownika działa na elastyczną (wykonaną np. z neoprenu) membranę 1, powodując jej uginanie. Membrana za pośrednictwem sztywnego talerza 5 naciska na sprężynę 2. Siła pochodząca od ściskanej sprężyny zwiększa się proporcjonalnie do wartości ugięcia. Jeżeli więc sprężyna jest odpowiednio dobrana, to dla pewnej
46