IMGB73

• dezynfekcję parą hali produkcyjnej i podłoża po zakończeniu cyklu uprawowego w temperaturze przynajmniej 70°C przez 12 godzin;

e poddanie podłoża działaniu temperatury 60°C przez przynajmniej 8—12 godzin w czasie jego pasteryzacji; e odkażanie okrywy parą wodną w temperaturze 60°C przez 8—12 godzin.

W czasie termicznej dezynfekcji hali po zakończeniu cyklu uprawowego zostają zabite zarodniki i grzybnia pieczarki porażone wirusami. Jest to, poza stosowaniem zdrowej grzybni, zasadnicza metoda walki z chorobami. Eksperymentalnie ustalono długość okresu działania wysokiej temperatury nie! zbędny do zabicia różnych szkodliwych or ganizmów ftab. 14.3).

14.3.1. Choroby pasożytnicze

Biała zgnilizna pieczarki (Mycogone per-niciosa Mgn.) Najgroźniejsza choroba pieczarek. która może doprowadzić do całkowitego zniszczenia uprawy. Zaatakowane owocniki ulegają różnego rodzaju zniekształceniom, młode owocniki tworzą nieregularne bryły pokryte białą, filcową grzybnią patoge-na. W miąższu występują cętki, smugi lub plamy, które stopniowo nadają jednolite, brunatne zabarwienie całemu owocnikowi.

Na owocnikach występują brunatne krople. Głównym źródłem zakażenia jest okrywa.

Zapobieganie: a pasteryzować okrywę:

• usuwać i palić porażone owocniki; a zwalczać wszelkie owady: w 4—5 dniu po nałożeniu okrywy opryskać preparatem Spo* rgon 50 WP w dawce 3 g na 1 I wody na 1 m²;

a pomiędzy rzutami podlewać wodą z dodatkiem chloru w stężeniu 100 ppm, stosując 25 cm¹ Bielinki na 10 I wody.

Sucha zgnilizna pieczarki (Verticillium sp) Do grzybów powodujących tę chorobę najczęściej zalicza się Verticillium mafthou-sei. który dostaje się do pieczarkami z okrywą. Porażone owocniki są pokryte brunatnymi plamami, następuje zahamowanie wzrostu kapelusza i zniekształcenie trzona. który rozdyma się u podstawy. Przy zaatako

waniu starszych owocników następuje charakterystyczne pękanie i łuszczenie się trzona. który ulega również zbrunatnieniu.

Zapobieganie. Postępować jak przy białej zgniliźnie.

Fałszywa trufla [Diehliomyces micro-spora (Diehl et Lambert) GlikeyJ. Grzybnia fałszywej trufli rozwija się najpierw w podłożu. a następnie na okrywie, tworząc podobne do orzechów włoskich owocniki. które przybierają barwę żółtopomarańczową. Grzybnia pieczarki zanika i plonowanie ustaje

Zapobieganie:

e przestrzegać zasad higieny podczas preparowania obornika;

e dodawać do obornika podczas jego preparowania 400 g siarczanu miedzi rozpuszczonego w 20—30 I wody na 1 t obornika; e po wystąpieniu pierwszych objawów choroby utrzymywać temperaturę poniżej 15—16°C; e zwalczać owady;

e po zakończeniu uprawy dezynfekować podłoże w temperaturze 80°C przez 12 godzin.

śniedź pieczarki, inaczej żółta pleśń (Myceliophtora lutea Constantin i M. sul-phurea Goddard). Grzybnia pieczarki zanika. Pod okrywą grzybnia patogena tworzy watowate, żółte twory. W podłożu wyczuwa się zapach śniedzi. Choroba powstaje częściej, gdy jako podłoże użyto zbyt mokrego i nie przepreparowanego obornika. Zapobieganie:

•    dokładnie rozbijać części kału w oborniku i poddawać każdą partię obornika działaniu temperatury powyżej 70°C;

e przestrzegać wymaganej temperatury pasteryzacji;

•    dezynfekować pomieszczenia po zakończonej uprawie pieczarek.

Rdzawa plamistość pieczarek (Pseu-domonas tolaasi Paine). Na skórce owocników tworzą się powierzchniowe, wyraźnie ograniczone, rdzawe plamy stopniowo ciemniejące. Rozwojowi sprzyja duża wilgotność. Rdzawa plamistość w szybkim tempie może opanować całą powierzchnię upraw. Zapobieganie:

•    osuszyć pieczarki po podlaniu przez silne wietrzenie;

e usuwać porażone owocniki;

•    dodawać do wody przy podlewaniu 200 ppm chloru (50 cm³ Bielinki na 1 I wody).

Gipsówki. Najczęściej sotykane są. gip-sówka biała rScrop«/r/ops/5 fimicola (Cost. i Matr. Arn. i Barthelet)] i gipsówka brunatna (Popu/asporo byssina Hotson, syn. My-rlococum praecox). Na okrywie lub w podłożu występują białe plamy, które później różowieją (w przypadku gipsówki białej) albo brunatnieją (w przypadku gipsówki brunatnej). Choroba występuje w podłożu o zasadowym odczynie (pH powyżej 7,6). Zapobieganie:

•    stosować odpowiednio przygotowany obornik;

•    ściśle przestrzegać zasad pasteryzacji;

e do mazistego obornika dodawać gipsu.

Pleśń oliwkowo (Chaetomium o/iva-ceum) W podłożu na resztkach słomy występują ciemnooliwkowe kuleczki wielkości ziaren maku. Opanowane podłoże ciemnieje, a grzybnia pieczarki nie rozwija się. Przyczyną występowania Chaetomium są resztki amoniaku w podłożu po pasteryzacji. Zapobieganie:

e nawozy azotowe dodawać do obornika tylko na początku preparowania; e podczas pasteryzacji nie dopuszczać do temperatury wyższej niż 54°C; sadzić grzybnię w podłoże nie zawierające amoniaku.

14.3.2. Szkodniki

Muchówki (Diptera). W pieczarkarni najczęściej występują ziemiórki i muszka nawozowa, których kilkumilimetrowe larwy z czarnymi główkami atakują grzybnię, ale głównie żerują w trzonie i kapeluszu owocnika. drążąc korytarze. Samica składa na oborniku do 30 jaj. z których lęgną się larwy, a następnie wraz z obornikiem dostają się do pieczarkarni. Okres od złożenia jaj do wylęgu larw wynosi 4—5 dni. Larwy atakujące grzybnię powodują zamieranie młodych owocników i niszczenie całych rzutów pieczarek. Muszki wylęgające się z larw są roznosicielami roztoczy, nicieni i zarodników grzybów pasożytniczych. Także larwy wielu innych gatunków muchówek z białymi główkami powodują znaczne szkody w pieczarkarni, mogące doprowadzić do obniżenia plonu lub całkowitego zniszczenia uprawy.

Zwalczanie i zapobieganie: e stosować preparaty Oimilin 25 WP albo Decis 2,5 EC lub zawierające dichlorfos;

• utrzymywać górną temperaturę pasteryzacji przez 12—24 godziny.

Nicienia (Nematoda). Są to najgroźniejsze szkodniki pieczarek. Te bardzo małe robaki nitkowatego kształtu mają długość poniżej 1 mm. W pieczarkarni można spotkać nicienie saprofityczne z rodzaju Rhabditis. które przy masowym występowaniu powodują także całkowite zniszczenie uprawy. Ale znacznie większe niebezpieczeństwo stanowią gatunki nicieni pasożytujących na grzybni. Do gatunków tych między innymi zalicza się: Aphełenchoides composticota, A. saprophitus. Dity/enchus destructor, D. my-ce/iophagus i Paraphefenchus mycefiopho-rua. Nicienie pasożytnicze mają narząd gębowy w postaci sztylecika, za pomocą którego nakłuwają strzępki grzybni. Wielka liczba nicieni, wskutek dużej płodności i krótkiego cyklu rozwojowego, jest przyczyną znacznego spadku plonu lub całkowitego ustania owocowania oraz zaniku grzybni często zaraz po jej posadzeniu. Podłoże wówczas staje się mokre i wydziela charakterystyczny zapach.

Zapobieganie:

•    przygotować podłoże w odkażonym miejscu;

•    dokładnie rozbijać pozlepiane części obornika podczas przerabiania pryzmy;

•    prawidłowo przeprowadzać pasteryzację, tak aby wszystkie panie podłoże poddane były działaniu temperatury 56—59’C przez co najmniej 12 godzin;

•    starannie odkażać okrywę;

•    systematycznie zwalczać wszystkie szkodniki pieczarek;

•    przestrzegać zasad higieny w pomieszczeniu i otoczeniu;

•    po zakończeniu uprawy dezynfekować pomieszczenie i wszystkie narzędzia.

Roztocze (Acarina spp.). W pryzmie obornika i w pieczarkarni licznie występują roztocze, głównie z rodzajów: Tyrophagus. Tarsonemus. Rhizog/yphus. Linopodes. His-tiosoma. Pygmaeohorus i in. Samica składa 30—40 jaj na grzybnię pieczarki w podłoże lub na okrywę. Rozwój uzależniony jest od temperatury i trwa od kilkunastu dni do miesiąca. Niektóre gatunki roztoczy żerują na grzybni i powodują zmniejszenie plonu pieczarek. a przy masowym wystąpieniu mogą spowodować zanik grzybni w okrywie i podłożu. Gdy porażenie uprawy nastąpi później nasada trzona staje się rdzawobrunatne.

20 — Uprawa wafijw pod osłonami