morfina002

Działanie na korę mózgu

Działanie na ośrodki autonomiczne

Działanie na przewód pokarmowy

Morfina jest narkotykiem - działa silnie hamująco na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza na okolicę czuciową kory mózgu oraz na ośrodli autonomiczne. Na zwierzęta morfina działa tym silniej, im dane /.win/., ma bardziej rozwinięte półkule mózgowe i korę mózgu. Morfina jest silnym lekiem przeciwbólowym. Pod wpływem morfiny kora mózgu staje się niewrażliwa na dochodzące z obwodu impulsy bólowe. Znikają zatem wrażenia bólu. Morfina usuwa oprócz tego uczucie głodu, zmęczenia ora/, pamięć i świadomość przykrych przeżyć psychicznych, takich jak rozpai /. smutek, strach i in. W następstwie tego działania powstaje stan błogośi i. czyli tzw. euforia.

Morfina użyta w małych dawkach w niewielkim tylko stopniu upośledza procesy myślowe, podobnie jak i czynności ruchowe. W większych d,t wkach zmniejsza wrażliwość kory mózgu na wszystkie bodźce zewnętrzni i wewnętrzne, i ułatwia występowanie snu. Bardzo duże dawki moiImy wywołują głęboki sen narkotyczny z zaburzeniami czynności ośrodków autonomicznych.

Morfina już w małych dawkach wpływa hamująco na ośrodki autom ’ miczne; zmniejsza wrażliwość ośrodka oddechowego, co prowadzi do powierzchownego i zwolnionego oddychania; hamuje czynność ośrodl ii kaszlu (działa przeciwkaszlowo) i ośrodka naczynioruchowego (powodu je rozszerzenie naczyń skórnych i obniżenie ciśnienia krwi). Morfina po budzą ośrodek wymiotny i powoduje niekiedy wymioty.

Morfina hamuje wydzielanie gruczołów, szczególnie silnie gruczołów trawiennych przewodu pokarmowego. Hamuje również przesuwanie się I wydalanie treści pokarmowej, wywołując wzmożenie napięcia ścian i<ln

Ryc. 17.1.

1    silny skurcz zwieraczy, co doprowadza do długotrwałego zaparcia. Morfina wzmaga również napięcie zwieracza pęcherza moczowego, pęcherzyka żółciowego i innych narządów zbudowanych z mięśni gładkich.

Przedawkowanie morfiny (zdarzające się w celach samobójczych) wywołuje głęboki sen narkotyczny. Źrenice są bardzo zwężone, skóra zimna, blada lub sina, tętno wolne, słabo napięte, ciśnienie krwi niskie, oddechy płytkie, nieregularne, z okresami bezdechu (oddech Cheyna-Stokesa). Śmierć następuje przez porażenie ośrodka oddechowego.

Obecnie przy ratowaniu zatrutego morfiną stosuje się przede wszystkim nalokson - związek działający antagonistycznie w stosunku do morfiny na ośrodek oddechowy. Podstawowe jednak znaczenie w ratowaniu zatru-lego ma sztuczne oddychanie mieszanką tlenu z dwutlenkiem węgla. Należy ponadto wykonać (jeśli od zażycia morfiny nie upłynęło więcej niż

2    3 godz.) płukanie żołądka 1% roztworem nadmanganianu potasowego w celu usunięcia i rozłożenia jeszcze nie wchłoniętej morfiny oraz podać środki przeczyszczające i węgiel aktywowany.

U ludzi zażywających morfinę przez dłuższy czas wytwarza się nałóg

jest to narkomania morfinowa (morfinizm).

Już po 7-10 dniach podawania morfiny może pojawić się głód morfinowy - najpierw psychiczny, później tkankowy. Chorzy zaczynają coraz bardziej pożądać euforycznych wrażeń pomorfinowych. Morfina staje się poza tym niezbędnym składnikiem przemiany materii narkomana. Przerwanie podawania morfiny powoduje wiele zaburzeń, tzw. objawów absty-nencyjnych, jak wymioty, biegunka, pobudzenie psychiczne, zaburzenia oddychania, niedomoga krążenia, co może być nawet przyczyną śmier-i i Tkanki przyzwyczajają się do morfiny - stają się mniej wrażliwe na jej działanie i rozkładają ją szybciej. Do wywołania tego samego efektu prze-• Iwbólowego i euforycznego potrzebne są coraz większe dawki morfiny, dochodzące nawet do grama i więcej dziennie.

Morfinizmowi ulegają najczęściej ludzie, którzy mają łatwy dostęp do morfiny, poza tym chorzy, u których stosowano morfinę przez dłuższy czas. Jednak stosowanie morfiny nie u wszystkich ludzi jednakowo łatwo prowadzi do morfinizmu - konieczna jest pewna konstytucjonalna skłonność. Łatwiej ulegają temu nałogowi ludzie nerwowi, niezrównoważeni, o słabej woli.

Chroniczne zatrucie morfiną prowadzi do ciężkich zaburzeń psychicznych, przy czym dochodzi przede wszystkim do zmian charakterologicznych - zaniku etyki, woli. Morfiniści stają się egocentryczni, kłamliwi, następuje zanik hamulców moralnych, zdolni są popełnić każde przestępni wo w celu zdobycia narkotyku (fałszowanie recept, kradzieże, szpiegostwo). Inteligencja i zdolność do pracy umysłowej pozostają przez długi czas nic upośledzone. Zainteresowania morfinisty są zwykle wyraźnie zawężone

niekiedy wszystko przesłania jego szaleńcze pożądanie narkotyku, pogoń

Zatrucie

ostre

Ratowanie

zatrutego

Zatrucie

przewlekłe

373