obrazek084

7. Układ nerwowy

Rdzeń kręgowy (ryc. 7.4) leży w kanale kręgowym, otoczony oponami, które są przedłużeniem opon mózgowia, i podobnie jak one, dzielą się na oponę twardą, pajęczynówkę i oponę miękką.

Ryc. 7.4. Rdzeń kręgowy: 1 - most, 2 - rdzeń przedłużony, 3 - zgrubienie szyjne, 4 - zgrubienie lędźwiowe

Między pajęczynówką i oponą miękką znajduje się jama podpajęczynówkowa, wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym.

Rdzeń kręgowy zaczyna się na wysokości otworu wielkiego, a kończy w okolicy 2. lub 3. kręgu lędźwiowego. W dalszym odcinku kanału kręgowego znajdują się, zanurzone w płynie mózgowo-rdzeniowym (jama podpajęczynówkowa sięga aż do kanału krzyżowego), włókna nerwów rdzeniowych lędźwiowych i krzyżowych, zdążające do swoich otworów między-kręgowych. Dzięki takiemu położeniu rdzenia kręgowego możliwe jest bezpieczne wykonanie nakłucia lędźwiowego.

W przebiegu rdzenia kręgowego wyróżnia się część szyjną, piersiową, lędźwiową, krzyżową i guziczną. Od rdzenia odchodzi w sumie 31 par nerwów: 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 1 para guzicznych. W miejscu odejścia nerwów rdzeniowych do kończyn występują zgrubienia, szyjne i lędźwiowe. Na powierzchni zewnętrznej znajdują się szczeliny i bruzdy o przebiegu podłużnym. Szczelina pośrodkowa przednia i bruzda po-środkowa tylna dzielą rdzeń na symetryczne połowy. Bocznie od nich z każdej strony biegną: bruzda boczna przednia, z której wychodzą włókna ruchowe nerwów rdzeniowych, i bruzda boczna tylna, przez którą wchodzą do rdzenia włókna czuciowe. Między bruzdami istota biała tworzy sznury: przednie, boczne i tylne. Rdzeń kręgowy, podobnie jak cały pień mózgu, zbudowany jest z położonej centralnie istoty szarej i z istoty białej, leżącej obwodowo. Istota szara układa się wokół kanału środkowego, będącego kontynuacją komory IV, i na całej długości tworzy słupy: przednie, boczne i tylne, które na przekroju poprzecznym określane są mianem rogów - odpowiednio przednich, bocznych i tylnych. Istota biała, leżąca między rogami, tworzy wcześniej wspomniane sznury. Rogi przednie rdzenia są zbudowane głównie z komórek ruchowych (rogi ruchowe), których wypustki osiowe biegną do mięśni poprzecznie

Rdzeń kręgowy

czucia.-

M"

prążkowanych, tworząc część ruchową nerwu rdzeniowego. W rogach tylnych występują skupiska komórek czuciowych (rogi czuciowe). Dochodzi do nich większość włókien czuciowych, tworzących część czuciową nerwu rdzeniowego. Rogi boczne to ośrodki autonomiczne rdzenia. Znajdują się w nich komórki przy-współczulne i współczulne.

Najważniejsze drogi w istocie białej rdzenia kręgowego wraz z ich lokalizacją:

•    Droga korowo-rdzeniowa przednia (pirami-dowa) nieskrzyżowana - sznury przednie.

•    Droga korowo-rdzeniowa boczna (piramido-wa) skrzyżowana - sznury boczne.

•    Droga rdzeniowo-wzgórzowa przednia (czucia powierzchownego) - sznury przednie.

•    Droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna (czucia powierzchownego) - sznury boczne.

•    Drogi rdzeniowo-móżdżkowe - prowadzą czucie głębokie do móżdżku - sznury boczne.

•    Drogi czucia głębokiego - sznury tylne.

•    Drogi układu autonomicznego - brak danych na temat ich lokalizacji w obrębie rdzenia.

Przy całkowitym przerwaniu ciągłości . rdzenia -kręgowego,: poniżej miejscaiurapr ; dochodzi do zupełnego porażenia mięśni ; i zniesienia czucia.    ' .

:    - ri ■    ; - ■{

; Połowiczne uszkodzenie rdzenia kręgotte '

,- go (jego prawej lub lewej strony), ze wzgię"-’^ęi du na krzyżowanie .się dróg; daje objawy, po obustrohachciała. Po stronie uszkodzę- _: nia występują:    ,

•    niedowład mięśni - spowodowany przer-wariiem drogi pirąmiddwej bocznej) ?

•    zniesienie czucia głębokiego - wywołane, zmianami w obrębie sznura tylnego.

Natomiast po stronie przeciwnej dochodzi’ " do- zniesienia czucia powierzchownego - ; bólu i temperatury. Czucie dotyku pozosta-’ je zachowane, gdyż przewodżone jest częś-ciowo także drogą czucia głębokiego.

Uszkodzenie ośrodków i dróg autonorąicz- ) ' nych-upośledza funkcjonowanie niektórych narządów wewnętrznych, powoduje żabu-. rżenia nacżyniowo-ruchowe w skórze, pro-..

wadzące do odleżyn, i znosi'funkcję zwieraczy, -    Ń

Rozległość zmian na obwodzie zależy od- ^: miejsca przer.var.ia rdzenia. Im wyżej ?łor,.. kalizowąne jest uszkodzenie, Mn więkśzy odpowiada mu-obszar porażeń i zniesienia) ;

Unaczymenie rdzenia kręgowego pochodzi od tętnic kręgowych, tętnic międzyżebrowych i tętnic lędźwiowych, których gałęzie wchodzą do kanahi kręgowego przez otwory międzykręgo-we i zaopatrują odpowiednie odcinki rdzenia.

Drogi piramidowe

Prowadzą pobudzenie ruchowe z kory mózgu do mięśni poprzecznie prążkowanych, unerwianych przez nerwy rdzeniowe (droga koro-wo-rdzeniowa) lub czaszkowe (droga korowo--jądrowa).

Droga korowo-rdzeniowa

Jej pierwszy neuron zaczyna się w korze mózgowej, w zakręcie przedśrodkowym, a kończy w rogach przednich rdzenia kręgowego. Przebiega przez torebkę wewnętrzną, śródmózgo-wie, most i rdzeń przedłużony. Przed wejściem do rdzenia kręgowego krzyżuje się z drogą drugostronną. W rdzeniu kręgowym włókna skrzyżowane leżą w sznurach bocznych, a nieskrzy-żowane - w sznurach przednich. Wszystkie włókna pierwszego neuronu kończą się dookoła komórek rogów przednich poszczególnych segmentów rdzenia, gdzie zaczyna się drugi neuron omawianej drogi, którym jest ruchowa część nerwu rdzeniowego.

Droga korowo-jądrowa

Neuron pierwszy zaczyna się w korze mózgu, w zakręcie przedśrodkowym, a kończy w jądrach ruchowych nerwów czaszkowych położo-