ObrazE129

G9 Rybosomowy RNA

Hasła

I ■ Rybosomy ~1 Prokariotyczny rybosom 70S zbudowany jest z dwóch podjednostek <—-    —- -..J    (50S i 30S). Podjednostka 50S składa się z 23S rRNA i 5S rRNA oraz 34 I

polipeptydów. Podjednostka 30S zawiera 16S rRNA i 21 polipeptydów. Eukariotyczny rybosom 80S zbudowany jest z dwóch I podjednostek (60S i 40S). W skład podjednostki 60S wchodzi 28S, 5,8S I i 5S rRNA oraz około 49 polipeptydów, a podjednostka 40S zawiera 18S rRNA i około 33 polipeptydy.

Transkrypcja i dojrzewanie rRNA U prokariotów

W genomie E. coli jest siedem jednostek transkrypcyjnych kodujących rRNA, każda z nich zawiera po jednej kopii genu kodującego 23S, 16S I i 5S rRNA, a dodatkowo od jednego do czterech genów tRNA. Transkrypcja takiej jednostki transkrypcyjnej prowadzi do powstania pre-rRNA 30S. Do transkryptu, przyjmującego charakterystyczną strukturę drugorzędową (liczne struktury typu ramię-pętla), przyłączają się białka rybosomowe i niektóre nukleotydy cząsteczki pre-rRNA są metylowane. Zmodyfikowany transkrypt pre-rRNA jest następnie rozcinany w określonych miejscach przez RNazę D3, a rybonukleazy M5, M6 i M23 dodnają końce cząsteczek RNA.

W wyniku tych reakcji z transkryptu 30S powstają dojrzałe cząsteczki rRNA.

Synteza 28S, 18S ł5^S rRNA u eukariotów

Geny kodujące 28S, 18S i 5,8S rRNA tworzą u eukariotów wspólną jednostkę trans kryp cyjną, wielokrotnie powtórzoną w genomie. Jednostki te zorganizowane są w tandemowe powtórzenia. Każda jednostka transkrypcyjna rRNA transkrybowana jest w jąderku przez I polimerazę RNA I. Promotor rozpoznawany przez polimerazę RNA I I zawiera element rdzeniowy otaczający miejsce startu transkrypcji orazl element UCE (ang. upstream control element), długości około 50-80 pz, położony w pozycji -100. Czynniki transkrypcyjne, między nimi jest również białko wiążące się z kasetą TATA (IBP), wiążą się ] z dwoma elementami promotora i wraz z polimerazą RNA I tworzą kompleks inicjujący transkrypcję. W wyniku transkrypcji powstaje pre-rRNA 45S, który ma tzw. transkrybowane sekwencje zewnętrzne (ETS; ang. extemal transcribed spacers) na końcach 5' i 3' oraz transkrybowane sekwencje wewnętrzne (TTS; ang. intemal transcribed spacers) rozdzielające poszczególne cząsteczki rRNA. Pre-rRNA przyjmuje określoną strukturę drugorzędową. Do wybranych sekwencji przyłączają się białka rybosomowe, zachodzi również metylacja ponad 100 nukleotydów. Miejsca metylacji wyznaczane są przez oddziaływanie pre-rRNA z snoRNA, a właściwie snoRNP Transkrypt pre-rRNA 45S jest następnie rozcinany przez rybonukleazy. Powstałe w wyniku rozcięcia cząsteczki prekursorowe 32S i 20S ulegają dalszym reakcjom dojrzewania, w wyniku których powstają dojrzałe cząsteczki 28S, 18S i 5,8S rRNA.