Obraz

temat 1 ŻYZNOŚĆ.

A URODZAJNOŚĆ

Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin gospodarczej działalności człowieka Od początku swej rolnicze¹ działalności człowiek wybierał najbardziej dogodne miejsca do jej prowadzenia, ja*-również dostosowywał gatunki upraw i rodzaj hodowli do warunków przyrodniczych.

\ ( \ -1—	\ i-	SAUDYJSKA u ltu :t» joo*o»y»in.'t
	rimM	HI Zy/I K^J PBfcMęiytj*

Ryv 52. Obszary „Żyznego Półksiężyca'

Rolnictwo zrodziło się w południowo-zachodnie) Azji na obszarze tzw. Żyznego Półksiężyca, rozciągającego się od podnóży gór Zagros (Mezopotamia) przez wyżyny południowej Anatolii, aż do wybrzeży Morza Śródziemnego (rys. 52).

Wraz z rozwojem cywilizacyjnym rolnicza działalność coraz mniej zależała oc przyrody. Jednak i wpółcześme czynniki przyrodnicze (ukształtowanie powierzchni klimat, gleby, stosunki wodne) mają duży wpływ na rozmieszczenie głównych obszarów rolniczych na świecie. Czynniki te. jak zapewne pamiętasz z lekcji wcześniejszych (Rozdz. III „Geografia cz. 1"), stanowią powiązane ze sobą elementy środowiska przyrodniczego, a ich wpływ na życie człowieka miałeś już okazję analizow'ać również w rozdziale |/1 tej części podręcznika.

Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa

Ukształtowanie powierzchni. Tereny całkowicie płaskie nie są, wbrew powszechnym sądom, najkorzystniejsze dla rolnictwa, gdyż mogą się na nich tworzyć tzw. za-stoiska wodne, zwiaszc za gdy podłoże jest trudno przepuszczalne. Bardziej sprzyjające rolnictwu są tereny o stokach łagodnie nachylonych, gdyż wówczas wystęjjuje samoczynny ruch wody i może on być łatwo regulowany za pomocą zabiegów melioracyjnych. Dla wielu upraw ważna jest również ekspozyc ja stoku Na półkuli północnej zbocza o wystawie południowej otrzymują więcej ciepła i światła niż stoki północne, a także więcej niż obszary równinne. Rośliny dojrzewają na stoku południowym o 1 -2 tygodnie wcześniej niż na zboczu przeciwnym. W Polsce zjawisko to występuje najwyraźniej w Karpatach, natomiast w innych częściach Europy szczególnie duże znaczenie ma w basenie Morza śródziemnego oraz w dolinac h rzek o stromych zboczach. W śródziemnomorskiej Europie stoki o wystawie (ekspozyc ji) południowej są z reguły

86

ŚWIAT W DOBIf PRZEMIAN GOSPODARCZYCH