56814 strona (93)

3. Termoterapia

Ogrzewanie i oziębianie ustroju ludzkiego należy do najstarszych metod leczenia. W języku potocznym używa się pojęcia „ciepło", a także pojęcia „zimno", w li-zyce tylko - „ciepło" lub „energia cieplna". Termin „zimno" oznacza odczucia wywołane ubytkiem energii cieplnej z ustroju w przeciwieństwie do odczuć wywołanych nagrzewaniem, a nie energię w pojęciu fizycznym. W niektórych podręcznikach fizykoterapii mówi się o leczeniu zimnem, opisując metody odbierania ciepła ustrojowi, czyli oziębiania. W tym podręczniku termin „zimno" stosowany jest jako oznaczenie odczucia, tak jak w mowie potocznej, co jest zgodne z fizjologią.

Fizykoterapia jako nauka dotycząca człowieka musi być antropocentryczna, to znaczy, że używane miary powinny być odnoszone do fizycznych i psychicznych cech człowieka. W tym sensie używa się przedrostków hiper- i hipo- dla określenia stanów bardziej nasilonych lub słabszych niż u człowieka. Nazwy „hipertermia" i „hipotermia" oznaczają temperatury wyższe (pierwsza) i niższe (druga) od tych, które występują normalnie w organizmie ludzkim. Te dwa pojęcia określają zawartość energii cieplnej w tkankach. Dwa inne pojęcia określają odczuwanie temperatury - „ciepło" i „zimno". Słowo „ciepło" występuje zatem w dwóch znaczeniach: jako odczucie i jako określenie energii.

Wszystkie termiczne zabiegi lecznicze sprowadzają się do dwóch przeciwstawnych procesów - oziębiania i nagrzewania. W tym podręczniku nazwy „ciepłolecz-nictwo" lub „termoterapia" obejmują obydwa te procesy, gdyż są one związane z przemianami tej samej energii cieplnej.

W celu utrzymania podstawowego podziału fizykoterapii (rozdz. 1) według rodzajów energii nie wyodrębniono hydroterapii. Woda w wodolecznictwie występuje jako nośnik energii, czyli jako drugorzędne kryterium podziału. Użycie wody jako nośnika ciepła zostało opisane w tym rozdziale. Użycie wody jako nośnika energii mechanicznej - w rozdziale 5 o leczeniu energią mechaniczną.

93