podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw strona� 93

W oparciu o godność człowieka, można wyprowadzić zasady, którymi powinien kierować się doradca pracy, a które determinują wizerunek postaw wymaganych u tej grupy zawodowej. Zasadami tymi są:

- zasada odpowiedzialności; doradca odpowiada za efekty swojego działania, które wpływają na losy klienta, jego życie. W związku z tym, w każdym przypadku doradca powinien dążyć do uzyskania maksimum pewności, że pomoc niesiona jest we właściwy sposób;

-zasada przestrzegania godności ludzkiej; doradca powinien przyjąć założenie, że godności swego klienta nie wolno łamać za żadną cenę. Nie wolno narzucać własnego systemu wartości, ani wchodzić z klientem w układy, uznawane w opinii powszechnej za moralnie naganne;

- zasada kompetencji; aby działać sprawnie i skutecznie doradca powinien znać zakres swoich uprawnień, tj. możliwości działania, a co z tego wynika - zakres podejmowania decyzji (wyboru określonego wariantu działania). Ponadto doradca w ramach swoich obowiązków powinien czynić wszystko, co leży w granicach jego możliwości określonych przydzielonymi uprawnieniami i środkami. Także powinien on miećśw-iadomość konsekwencji niedopełnienia obowiązku, płynącego z normy prawmej, moralnej i obowiązków służbowych:

- zasada zachowania tajemnicy służbowej; chodzi o to aby doradca wyrażając opinie na temat wykonywanych usług udzielał informacji prawdziwych, obiektywnych i nic wprowadzających w błąd, pamiętając jednak, żc pewnych informacji udostępniać nie wolno osobom postronnym;

- zasada zaufania; doradca to osoba, która wzbudza zaufanie wszystkich klientów, nie wmlno mu zatem ujawniać wiadomości zdobytych podczas wykonywania czynności zawodowych, jeżeli nie służą one realizacji zadań służbowych;

-zasada koniecznego zabezpieczenia dobra klienta; polega ona na nie czerpaniu jakichkolwiek korzyści z kontaktów' z klientami, takiej mediacji między instytucjami a klientem, by interes radzącego się zawsze był najważniejszy; lojalnym i całkowitym udostępnianiu informacji klientowd w sytuacji, która może pociągnąć za sobą straty finansowe, moralne lub psychologiczne;

- zasada zobowiązań zawód o w^ry ch ; doradca działa w zgodzie z kolegami z pracy, z. zasadami obowiązującymi w instytucji zatrudnienia, przestrzega, obligacji i prerogatyw' instytucji z. którymi współpracuje¹¹².

Szerzej A. Bańka. Zawodoznawsłwo.... s. 77-80: Doradztwa zawodowo w zarysie.

Materiały Urzędu Pracy. Warszawa 1993. s. 14-20: W. Rachalska, Nowo zadania

parodniowa zawodowego wobec wyzwań teraźniejszości. Pedagogika Pracy. 1990,

nr 28; M Dymek. Zawodowe kompetencje psychologiczne z perspektywy potrzeb

rynku pracy. Pedagogika Pracy, 1990. nr 28.

Na koniec można wyrazić pogląd, że doradca zawodowy musi wzbudzać zaufanie obu stron, tzn. samego siebie i radzącego się. być konsekwentny w działaniu, cierpliwy, kulturalny i poważnie traktować swoją pracę.

Podstawową cechą, warunkującą poprawność funkcjonowania doradcy zawodowego oraz efektywność jego poczynań są takie umiejętności, które pozwalają mu na prawidłowe wywiązywanie się z powierzonego zakresu obowiązków. Warto tu przytoczyć te umiejętności, których deficyt w Polsce jest szczególnie dotkliwy. Są to umiejęlność komunikowania, radzenia sobie ze stresem i umiejętność stosowania zachowań asertywnych. Przy tym umiejętności tego typu to nie tylko autostosowanie ich, ale także elementy swoistej terapii wobec klienta np. poszukującego pracy. Jeśli doradca zajmuje się zawodowo kojarzeniem poszukujących pracy /. pracodawcami, to wówczas zadania można zgrupować wokół umiejętności kojarzenia, mediowania, informowania, pośredniczenia między rynkiem pracy a poszukującymi pracy. Z kolei aktywna forma doradzania wymusza niezbędność wielu umiejętności, takich jak: aktywnej penetracji wolnych i kreowania nowych miejsc pracy, wpływanie na legislatorów, oddziaływania na uczestników rynku pracy, w celu zmobilizowania ich do działań tworzących nowe miejsca pracy, udzielanie porad zawodowych i wsparcia psychologicznego, kierowania na szkolenie, planowania kariery zawodowej. Tak więc aktywna forma doradzania wywołuje umiejętności:

- z jednej strony psychologiczno-pedagogicznego angażowania się przez doradcę w problemy zawodowe radzącego się,

- a z drugiej strony wychodzenia naprzeciw problemom poprzez aktywne nawiązywanie kontaktów z pracodawcami.

Skuteczność poradnictwa zawodowego zależy, w dużym stopniu od warunków i umiejętności psychologiczno-pedagogicznych, ponieważ:

- po pierwsze doradca z istoty wykonywanych zadań nawiązuje kon takt z innymi ludźmi. Stąd między doradcą a klientem musi zaistnieć przynajmniej minimalne zrozumienie, zaufanie, akceptacja i współpraca;

- po drugie, aby efektywnie realizować poradnictwo zawodowe niezbędne jest minimum wiedzy, umiejętności i predyspozycji osobowościowych, tj.: życzliwość wobec klienta, gotowość do udzielania pomocy, wyrozumiałość, cierpliwość, panowanie nad własnymi reakcjami;

- po trzecie, doradca pomaga klientowi nauczyć się czegoś nowego o sobie, o rynku pracy i o środowisku pracy, o zawodach; chodzi o proces uczenia się, w wyniku którego klient pozbywa się złych na-