19674 podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw strona� 83

najbardziej naturalnym, a jednocześnie najtrudniejszym chyba sposobem poznawania człowieka oraz udzielania mu pomocy w rozwiązywaniu jego życiowych problemów⁹⁰. Dochodzi tutaj do spotkania dwu różnych osobowości, doradcy i klienta. Osobowości te kształtowały się w ciągłym procesie, trwającym od wczesnego dzieciństwa do wieku dojrzałego w różnych warunkach. Dlatego normy, zasady, zakazy, nakazy, myśli przewodnie, które zostały im przekazane w trakcie tego procesu, mają różny wpływ na sposób patrzenia na życie, na ich zróżnicowany system wartości czy też na różnorodne postawy życiowe. Zetknięcie się tych dwóch osobowości ma wpływ na przebieg i rezultat rozmowy.

Dla przebiegu rozmowy doradczej duże znaczenie może mieć także:

1. przygotowanie profesjonalne doradcy, tzn. jego wiedza psychologiczna, pedagogiczna, socjologiczna, pewne elementy z zakresu medycyny, oświaty, znajomości teorii strategii, metod i technik poradnictwa zawodowego;

2. praktyka zawodowa, chodzi tutaj głównie o doświadczenie życiowe i zawodowe, z którego doradca korzysta w czasie rozmowy:

3. inne umiejętności, a między innymi: nawiązywania kontaktu z osobami potrzebującymi porady, słuchania, prowadzenia rozmowy i poprawnego wykorzystywania metod i technik poradnictwa w trakcie rozmowy, rozwiązywania problemów z wykorzystaniem własnej wiedzy, w tym umiejętności analizy informacji czy też formułowania celów rozmowy;

4. cechy osobiste doradcy, to przede wszystkim wrażliwość na sprawy ludzkie, gotowość służenia innemu człowiekowi, wiara w człowieka, umiejętność postępowania z ludźmi, oddziaływania na nich oraz takt i kultura osobista.

Ponadto doradca zawodowy to człowiek zrównoważony emocjonalnie, życzliwy dla innych, schludny, pogodny, cierpliwy i wyrozumiały, tolerancyjny, obiektywny, rzetelny, naturalny, twórczy, a w czasie rozmowy wykazujący elastyczność w myśleniu i reagowaniu na wypowiedzi radzącego się.

Kończąc przedstawione rozważania o procesie poradnictwa indywidualnego należy dodatkowo zwrócić uwagę, że rozpoczynając rozmowę doradca musi wiedzieć, iż osoba, która zgłasza się do niego po pomoc:

- uzmysłowiła sobie problem i sytuacja w której się znalazła jest normalna,

•" S . G e r s t m a n , Rozmowa i wywiad w psychologii. Warszawa 1985; R . Kogo 11. Aby być sobą Wprowadzenia do analizy transakcyjnej. Warszawa 1989; Swobodno techniki diagnostyczne, pod red. T. Szustro we j. Warszawa 1991.

- uświadomiła sobie potrzebę pomocy, ponieważ sama nie może rozstrzygnąć, czy zaakceptować występujący problem i z nim żyć. czy starać się rozwiązać go samemu, czy szukać wsparcia u innych, ponieważ ma trudności w samodzielnym rozwiązaniu go (mogą lu wystąpić trudności w dostrzeganiu tego, co przeszkadza w osiągnięciu zamierzonego celu, poczucie niższej wartości, brak pewności siebie, lęk przed niepowodzeniem i ośmieszeniem, strach, by nie okazać się odmiennym}.

Problem, który zmusza radzącego się do poszukiwania pomocy, dla wielu osób jest sytuacją stresującą, dlatego też w trakcie rozmowy doradczej, która doprowadzić ma dc rozwiązania zaistniałej trudności klienta, ważne jest umiejętne nawiązywanie kontaktu pomiędzy nim a doradcą.

3.2. Poradnictwu grupowe

W procesie poradnictwa grupowego istotne jest również wszystko to, co dotyczy jednostki, a więc jej potrzeby, zainteresowania, dążenia możliwości i ograniczenia, cechy osobiste. Ważne jest także wszystko to, co składa się na zewnętrzną sytuację, a więc parametry rynku pracy, prawo pracy, środowisko pracy, wymagania zawodu i stanowiska pracy, przyszłość zawodu. Podstawowym celem poradnictwa zawodowego jest świadczenie pomocy klientom w osiąganiu adekwatnej oceny siebie, swojej sytuacji na rynku pracy oraz w podejmowaniu decyzji ukierunkowujących działania na skuteczne znalezienie zatrudnienia.

W poradnictwie grupowym przyjmuje się zasadę, że każdy człowiek ma szansę i możliwość własnego rozwoju. Zakłada się też, że każda jednostka po spełnieniu podstawowych warunków może pomóc sobie sama. Do warunków tych na ogół zaiicza się pozostawanie w kontakcie psychicznym z inną osoba, bezwarunkowo pozytywnie ustosunkowaną, potrafiąca zrozumieć i odczuć intelektualną oraz emocjonalną sytuację partnera¹⁰⁰. W tym kontekście doradca udziela klientowi wsparciu.

Trudności klientów biur pracy w satysfakcjonującym rozwiązaniu ich problemów zawodowych wiążą się często z wielu sytuacjami osobistymi, jak zawyżone lub zaniżone ambicje, zaniżona samoocena i kompleksy, spostrzeganie siebie jako ofiary, lęk przed niepowodzeniem, lęk by nie okazać się innym, niedostrzeganie lego, co przeszkadza w osią-

^1,1 R. Carl Rcgsrs, Teoria terapii, osobowości i relacji interpersonalnych, rozwinięta w oparciu o podejście skoncentrowane nu kliencie, Nowiny Psychologiczne. 1984, nr 2-3.