P1090081

..Przegląd Religioznawczy". 2004. nr 2 (212)

Jaromir Brejdak Uniwersytet Szczeciński Instytut Filozofii

Pomiędzy śmiercią a świętością.

O naturze fenomenu w rozumieniu Maxa Schelera i Martina Heideggera

„Przechowując nicość, śmierć kryje w sobie istotę bycia” (Heidegger, Das Ding, 111)'.

Praca ta jest namysłem nad związkiem śmierci i świętości. Ponieważ według Martina Heideggera świętość czeka w byciu, tak jak bycie czeka w nicości, praca ta będzie próbą odkrycia związku śmierci, kryjówki nicości i świętości. Jest ona jednocześnie polemiką z obiegowymi opiniami na temat nihilistycznego milczenia Heideggera, który przecież wyraźnie stwierdza: ,.Ponieważ to, co przemilczane, zostaje właśnie ocalone, a jako najlepiej strzeżone jest najbliższe i najbardziej rzeczywiste”. I dalej: „Co dla publicznego rozsądku wygląda i wyglądać musi jak „ateizm”, jest w gruncie rzeczy jego przeciwieństwem. I podobnie: tam gdzie się mówi o Niczym i o śmierci, tam się myśli w najgłębszy sposób bycie — i tylko ono, podczas gdy ci, którzy rzekomo zajmują się wyłącznie „rzeczywistością”, marnują czas dla nicości błahostek.

W niniejszej pracy omawiam najpierw radykalne formy redukcji fenomenologicznej, koniecznej dla dostrzeżenia fenomenu w swym pełnym wymiarze. Następnie na podstawie 7. paragrafu Bycia i czasu, dokonującego utożsamienia różnicy fenomenologicznej, czyli tego, co przejawiane i samego przejawiania z różnicą ontologiczną, czyli różnicą pomiędzy bytem a byciem, staram się ukazać związek pomiędzy formą radykalnej redukcji, określaną z jednej strony jako śmierć, a z drugiej strony istnieniem określanym jako obecność. Przeżycie obecności poprzedzone śmiercią w fenomenologicznym rozumieniu, staje się dla mnie fundamentalnym doświadczeniem religijnym Doświadczeniu obecności, czyli formalnego aspektu istnienia rzeczy, towarzyszy bowiem akt oddawania czci wobec tego, co święte. Akt oddawania czci jest zatem fundamentalnym aktem doświadczenia religijnego. Świętość rodzi się tu z prze-

¹    Tłumaczenie cytuję /.a: B. Welle. Czas i tajemnica, K. Święcicka (tłum.), Warszawa 2000. 323.

²    M. Heidegger. Nietzshe, L. 1, A. Gniazdowski. P. Graczyk, W. Rymkiewicz, M. Werner. C. Wodziński (tłum.), Warszawa 1998, s. 471.