P3190449

40

pewne odstępstwo od stereotyp© .ogo krayiowtgo przebiegu dwu gMw. nych    cardo dochodzi tyBco do Oaeumanua Moadmus, no o»l cardo

usytuowano forum, świątynię ł amfiteatr. CHówno ulico ozdobiono kolom-nartą 1 lukiem triumfalnym.

Rozmiary miasta 9olc. 330 x 360 m/ dość szybko okazały się nle-yrystarczające 1 nie tylko przedmieścia, lec* takie ważne obiekty idy. tocznośeJ publicznej /kapitel. termy/ wzniesiono poza muramL

S_am Rzym nie byt podporządkowany w żadnym stopniu wzorcom castrum ronanuo, zresztą ze względu na wielkość miasta 1 Jego dzieje nie byłoby to możliwe. Najdawniejsze ślady osadnictwa /z IX-Vm w. p.rue.1 odnaleziono na Paiatynio • Mieszkańcy siedmiu osad la- ₍ tyńsklch 1 żabińskich utworzyli w vm w. p.n.e. federację zwaną Sep-UaonUun. ?o podboju etruskim /VI w. pin.e./ Rzym zaczai stanowić jedno    — państwo. Miasto rozbudowywało się w układzie nieregu

larnym, uzyskując szereg ważnych obiektów. Jak forum z Vla Sacra /późniejsze Forum Romanum/, zamek na Kapft©lu, wały obronne, kolek-tor kanalizacyjny 1 akwedukty /dopiero w czasach republikańskich/. Dalssy rozwój Rzymu nastąpił po usunięciu Etrusków i wprowadzeniu republiki /510 p*rue.l. Po upadku republik! obok dawnego Fonun Roma-pum Cesar 1 kolejni cesarze /August, Wospazjan, Narwa i Trojan/ wznp. fcOli fora spełniając* funkcje handlowe i kulturalne, ale równocześnie odgrywające w coraz większym stopniu rolę symbolu prestiżu władzy jako wspaniałe architektoniczne tło dla posągów, kolumn 1 łuków triumfalnych, term a nawet świątyń cesarzy.¹⁰ Program reprezentacyjno-propagandowy różni rzymskie fora cesarskie wyraźnie od greckich agor służących przede wszystkim jako miejsca zgromadzeń obywateli demokratycznie rządzonych państw-miast fryc, 26 I 27/,

Doskonałe możliwości zapoznania się z zabudową miast rzymskich powstały w wyniku prowadzenia od przeszło dwustu lat wykopalisk w Pompejach, mieście • założonym przez Osków, pozostającym w VII - V w. pju. pod silnymi wpływami etrusko-grecklml i przyjętym przes Rzymian w HI w. p.rwe. Pompeje zostały w 79 r. p^ue. zasypane przez popiół po wybuchu Wezuwiusza/

Omach term Karakalli zajmował powierzchnię 2,0 ha I był bogato dekorowany /mozaiki podłogowe, okładziny marmurowe 1 freski na ścianach, złocone kasetony sklepień/. Amfiteatry I cyrki rzymskie liczyły w IV w. niemal 400 tya. miejsc dla widzów.

Ryc. 2G₍ Plan forów coearsklch w Rzymie. Od zachodu kolfl|not iwl^tynla 'Trojana, RaaUlca Ulpla, forum Trojana a kocv nym posagiem cesarza, forum Auguata za , u\vk\tynlt\ Marsa Mćclclala, forum Narwy zwano “Przojficlowym", forum Wospazjano, czyli świątynia Pokoju. Na południc od forum Augusta — forum Juliusza Cezara ko Iwlątynl^ Wenus, Każde forum miało przodo wszystkim spotniać funlccjo propagandy na rzecz fundatoro, ponadto fora służyły Jako miejsca kultu, wypoczynku, rozrywki l zer kupów. Pr*y niektórych forach mtośclły al^ galeria sztuki Ł biblioteki

Ryc, 27. Fora co Korskie. Widoczna d(\ino4ć do nadania wzpanio-łoj formy* plastycznaj tomu najbardziej roprezentocyjnamu zatotanlu starożytnego Rzymu