PB291696

Prawo pierwszej publikacji zastrzeżono było przez gospodarzy Zjazdu dla „Texnlka Kronika", oficjalnego organu Greckiej Izby Technicznej, który poświęcił obradom

IV    Kongresu CIAM potrójny zeszyt (nr 44. 45. 46) z listopada 1933 r. Publikacja ta Jest dwujęzyczna — francuska i grecka. Zawiera: 1) przemówienia, 2) komunikaty, 3) wskazania I wytyczne dla wysuwy „Miasto funkcjonalne — analiza stanu iśtnięlącego”, 4)fotosy wystawy planów. 5) sprawozdanie z obrad prowadzonych na pokładzie..Patris 11", 6) kwestionariusz opracowany przed sformułowaniem rezolucji, 7) odczyty, wygłoszone w Atenach, 8) fotosy ateńskiej wystawy prac członków CIAM oraz fotografie z przebiegu obrad. 9) pełny tekst wprowadzenia, ustaleń i rezolucji IV Kongresu CIAM, 10) program prac V Kongresu CIAM.

Wprowadzenie, ustalenia i rezolucje IV Kongresu CIAM, a także program prac

V    Kongresu zostały opublikowane w języku hiszpańskim przez grupę GATEPAC (w nr 11 112 z 1933 r. kwartalnika AC). Publikacja ta zawiera również tabelę znaków umownych, na której podstawie opracowano dokumentację IV Kongresu, oraz —jako Ilustrację metody prac —wybrane plany następujących miast: Amsterdamu, Aten, Barcelony. Berlina. Littoril, Los Angeles. Madrytu. Zagrzebia i Zurychu, wraz z wprowadzającymi referaumł w przekładzie na język hiszpański. Na zakończenie — skrót inauguracyjnego przemówienia Le Corbusiera w wersji oryginalnej.

Tekst niemiecki karty pt. Feststellungen und Rlchlllnien des IV Internatlonalen ■Kongresses fOr Neues Rouen został ogłoszony drukiem w nr 1 z września 1934 r. szwajcarskiego czasopisma „Weiterbauen” (Beiblatt der Schweizerischen Bauzeitung).

W czerwcu 1935 r.. w czasie zjazdu CIRPACu. grupa holenderska zorganizowała w Muzeum Miejskim Amsterdamu wielką wystawę budowy miast, na której eksponowane były wszystkie materiały IV Kongresu. Wystawie tej poświęcony jest podwójny (numer „De 8 en Opbouw" z 25 maja 1935 r., zawierający wprowadzenie C. van Eesterena. ilustrowane sprawozdanie z obrad, tabelę znaków umownych, plany Budapesztu. Amsterdamu. Utrechtu, referat na temat Dessau oraz pełny tekst ustaleń IV Kongresu wraz z wprowadzeniem w przekładzie na język holenderski.

Przewidziano wydanie Księgi IV Kongresu (analogicznie do ksiąg II i III Kongresu), 3 takie publikację albumu plansz, wystawionych w Grecji. Niestety, żadna z tych publikacji nie ukazała się w przewidzianej formie i przewidzianych terminach. Dopiero w 1942 r. wyszła w Stanach Zjednoczonych książka J. L. Serta (od 1933 r. delegata hiszpańskiego, od 1939 r. — jednego z wiceprezydentów CIAM)'*. W załączniku opublikowano Deklarację z La Sarraz. Statut CIAM oraz angielską wersję ustaleń IV Kongresu CIAM**. We wstępie do pracy Serta sekretarz generalny CIAM, dr Giedion, który prowadził wtedy w Uniwersytecie Harvarda wykłady z historii kultury (w 1941 r. wyszło pierwsze wydanie jego monumentalnego dzieła Przestrzeń, czas. architekturo) podaje następujące informacje:

Podczas powrotnego rejsu Pireus-Marsylla i w Marsylii sformułowaliśmy wspólny pogląd na planowanie przestrzenno w Karcie Ateńskiej czyli w Karcie Urbanistyki, którą rozwija w swobodnej formie praca pc. Con otir eltles surthci W czasie zebrania delegatów w Londynie w 1934 r. Rudolf Steiger (Zurych) przedstawił makietą publikacji ..Miasto funkcjonalne”, opracowaną przez szwajcarską grupą CIAM. W la Sarraz w 1936 r. grupa holenderska za pośrednictwem Marta Suma zreferowała następną fazą: aa przykładzie wszechstronnie przeprowadzonej analizy Berlina zademonstrowała metodą mono* graficznego opracowania analitycznego studium wszystkich miast. Grupa francuska I hiszpańska podjęły się dalszego prowadzenia prac w oparciu o propozycje I próbne stronice, przedstawione przez grupą szwajcarską i holenderską. Praco miały być kontynuowane w Pirytu, gdzie w latach 1937-1938 znajdowała tif większość dokumentacji. Ponieważ warunki pracy w Europie Kawały się coraz cłftue. CIAM powierzył w końcu J. L Sortowi uzupełnienie makiety publikacji I neptunie ostatecznego M tekstu. Pozostawiono mu całkowitą swobodą, a Jego pótniejsze doświadczenia, w szczególności ze Stanów Zjednoczonych rozszerzyły treść w wielu dziedzinach. Towarzyszący tekst jest wyłącznie dziełem J. L. Serta.

Giedlon przebywał przez cały okres wojny w Stanach Zjednoczonych i prawdopodobnie nie wiedział, ie podczas okupacji hitlerowskie) w r. 1943 wyszła we Francji publikacja: Le Groupe CIAM — France. La Ćhartc d'Athłnes. Urbontsme des CIAM. ze słowem wstępnym Jean Giraudoux.

Ustalenia IV Kongresu wydrukowane są kolorem czerwonym, komentarze (których nie było w tekście oryginalnym) — kolorem czarnym. Posłowie, podpisane przez francuską Grupę CIAM I opatrzone datą 1941 r.. zawiera następujące wyjaśnienie: „Ustalenia (nazwa prowizoryczna) stanowią w istocie rzeczy Kartę Ateńską”. I dale): „Karta Ateńska, skomentowana po raz pierwszy w niniejszej pracy, ukazuje się we Franc)i w 1941 r. Ten naprawdę rewolucyjny dokument nabiera szczególnej wagi w dobie obecnej, kiedy to na całym świecie szerzą się katastrofy I zniszczenia".

Posłowie kończy się uwagą: „Komentarze, wyjaśniające poszczególne artykuły Karty zostały zredagowane przez pierwszego delegata CIAM na Francję i przez Jeanne de Vllleneuve. baronne d'Aubigny’\ Publikacja podaje również pełną listę nazwisk i adresów członków CIRPACu, w cym również paryski adres Le Corbusiera i w ten sposób rozszyfrowuje pozorną anonimowość autora komentarza.

Posłowie ogranicza jednoznacznie zakres indywidualnego autorstwa do komentarza z 1941 r. Przez zastosowanie innego koloru druku dla ustaleń bardzo silnie wyodrębniono tekst opracowany kolektywnie w 1933 r.

Artykuły 1-95 Karty odpowiadają na ogół kolejnym, choć nie numerowanym ust*-leniom IV Kongresu. Treść Ich jest niemal identyczna, redakcja przeważnie skorygowana z wielką dla tekstu korzyścią. Do niektórych punktów jednak wprowadził Le Corbusier korekty nie tylko Językowe. Na pewne rozbieżnośd oryginalnego tekstu ustaleń i postulatów z 1933 r.. angielskiej wersji Serta i Corbusierowskiej redakcji Karty Ateńskiej zwraca bardzo trafnie uwagę Wacław Ostrowski*'.

Pierwsze polskie wydanie Karty Ateńskiej ukazało się w 1947 r w Warszawie z Inicjatywy Jerzego Sołtana w przekładzie Krystyny Szeronos. dokonanym na podstawie francuskiego wydania z 1943 r. Nowy przekład tegoż oryginału podaje Piotr Biegański**.

W1957 r. ukazało się w Paryżu II wydanie Karty Ateńskiej, z tym samym słowem wstępnym Jean Glraudoux. Jednakowoż bez posłowla francuskiej Grupy CIAM**. W obu wydaniach pominięty został tekst Wprowadzenia, które wiązało ustalenia I postulaty IV Kongresu z pracami przygotowawczymi I podkreślało, że wszystkie dokumenty sformułowane zostały zespołowo.

Ponieważ tekst z 1933 r. jest jedynym obowiązującym I zatwierdzonym przez IV Kongres CIAM dokumentem, na nim opieram nowy przekład polski obejmujący wprowadzenie. ustalenia, postulaty oraz rezolucje.

W archiwum CIAM w Zurychu odnalazłam w 1970 r. niemiecki tekst tego dokumentu. Niektóre punkty są w nim zredagowane w sposób bardziej jednoznaczny aniżeli w obowiązującej wersji francuskie/. W tych przypadkach podaję w przypisach