polski ubior6

Znajduje to wyraz w systematycznie pojawiających się ustawach antyzbytkowych, ograniczających swobodę demonstrowania bogactwa mieszczaństwa. W łonie tej warstwy tworzyły się różnorodne modele konsumpcyjne uzależnione zarówno od stanu posiadania, jak i pozycji zawodowej. Owe zróżnicowane modele — mające swoje odzwierciedlenie i w ubiorze — stawały się podłożem konfliktów między zamożnym i ubogim mieszczaństwem. Wyrazem walk wewnętrznych w miastach były wilkierze zwalczające zbytek wśród plebsu. Do najsurowszych w tym zakresie należałoby zaliczyć wilkicrz krakowski, wydany w 1495 r., czy też zarządzenie magistratu poznańskiego z 1535 r.

Odtworzenie renesansowego ubioru polskiego jest dokonywane prawic wyłącznie na podstawie materiałów ikonograficznych i źródeł pisanych, źródła bowiem materialne są nadal nieliczne. Wśród znalezionych w cynowych sarkofagach ubiorów książąt szczecińskich względnie dobrze zachował się strój ks. Jana Fryderyka (zm. 1600 r.) uszyty według mody zachodniej z 2 połowy XVI wieku. W nieco wńększym wyborze zachowały się fragmenty tkanin ubiorów' renesansowych i ich akcesoriów oraz klejnoty (Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie i Muzeum Narodowe w Warszawie). Dobrze zachowany strój atłasoww z 1573 roku z haftem sznurcczkow^fym i płaskim, z dodatkiem pasmanterii oraz należący do niego aksamitny kapelusz, wszystko w odcieniu stłumionej czerwieni (Muzeum Narodowe w Krakowie), może służyć za przykład mody dworskiej z czasów panowania Henryka Walezego.

Wszelkie informacje — nieodzowne dla poznania ubiorów polskich w' różnych odmianach renesansowej mody przyjętej w^:śród sfer dworskich, szlachty, zamożnego mieszczaństwa i rzemieślników przy pracy lub w odzieży odświętnej — czerpiemy z innego typu materiałów'. Oprócz zabytków malarstwa cechowego zachowały się miniatury ilustracyjne rękopisów, z których cenną i niezwykle barwną dokumentację mody mieszczańskiej zawiera Kodeks Baltazara Behema z 1505 r. Miniatury Pontfikalu biskupa Erazma Ciołka, wykonane w Krakowie w 1545 r., oprócz scen z Nowego Testamentu oraz ilustrujących różnorodne czynności biskupa płockiego ukazują sceny

56