3. Koszty Nieproporcjonalne - progresywne lub degresywne - zmieniają się w zależności od wielkości produkcji, ale nic w sposób proporcjonalny, up. koszty przeciążenia maszyn, nadgodziny, im więcej wytwarzamy tym większy (koszty progresywne) lub mniejszy (koszty degresywne) jest ich udział w przeliczeniu na jednostkę wyrobu.
Koszt wytworzenia danego wyrobu, czyli koszt jednostkowy całkowity jest sumą kosztów jednostkowych każdej gnipy kosztów ponoszonych przez organizację.
Kjc = kjs + kjz + kjp
Całkowity koszt wytworzenia wyrobu w zależności tul wielkości produkcji można przedstawić przy pomocy wykresu, przedstawionego na rysunku 2, gdzie: b • lunkeja kosztów jednostkowych stałych tzn. udział kosztów stałych w wytworzeniu jednego produktu przy określonej wielkości produkcji, d - funkcja kosztów zmiennych (bezpośrednio - produkcyjnych) tzn. udział kosztów zmiennych w wytworzeniu jednostki produktu przy określonej wielkości produkcji.
c - funkcja jednostkowych kosztów progresywnych (nieproporcjonalnych), a - funkcja uogólniona, suma kosztów wytworzenia jednostki wyrobu przy określonej wielkości produkcji, jej minimum wyznacza optymalną wielkość produkcji dla której koszt wytworzenia jednego produktu jest kosztem najmniejszym No - optymalna wielkość piodukcji
Jednostkowy koszt wytworzenia
d- funkcja kosztów zmiennych, c- funkcja magazynowania, b - funkcja zużycia czasu przygolowawczos - zakończeniowego, a - funkcja uogólniona.
Rys. 17. Prawo wzrastajÄ…cej produkcji.
Źródło: Stoln \ la A, Trzcieniecki J (red ). Organizacja i Zarządzanie zarys problematyki, PWN. Warszawa 1986, s.29
7tl-
3.4. Prawo harmonii
Celem prac badawczych Adamieckiego była walka z marnotrawstwem. Kolejne prawo, którego jest autorem, związane jest z harmonizacją produkcji i przyniosło mu światową sławi;.
Prawo harmonii (Karol Adamiecki)
Dokładność dobom (harmonizacja) elementów wykonujących pracę podzieloną polega na maksymalnym wyrównaniu czasów działania, przy czym wielkość skutku użytecznego zespołu zależy od tego elementu, którego wydajność jest najmniejsza. Miarą doboru są charakterystyki ekonomiczne, określone prawem wzrastającej produkcji.
Harmonizacja polega na eliminowaniu przestojów i wyrównywaniu czasu pracy współzależnych działań lak, by maksymalnie wykorzystać czas pracy pracowników, a efekt ekonomiczny jest tym lepszy, im czasy działania poszczególnych ogni w w wykonywaniu pracy podzielonej są ze sobą ściślej uzgodnione. Sformułowane prawo harmonii może dotyczyć trzech zasadniczych obszarów: a) harmonii doboru - dobór, przy którym wykresy charakterystyczne wszystkich organów (jednostek wytwórczych) będą ze sobą uzgodnione lak, aby miały one najbardziej zbliżone do siebie produkcje wzorcowe i aby łączny koszt straconego czasu byl jak najmniejszy, li) harmonii działania - konieczne jest, aby organy działały w ścisłym ze sobą związku, lak, aby każda czynność odbyła się w swoim czasie, c) harmonii duchowej - wskazuje na występowanie i dobór więzi emocjonalnych łączących jednostki ludzkie, współpracujące w jednym zbiorowym organizmie, jakim jest każdy zakład wytwórczy'1.
Stosując te prawa możliwym jest zmniejszenie kosztu straconego czasu oraz ograniczenie lub wyeliminowanie przestojów czasowych, tzw. wąskich gardeł.
O konieczności harmonizacji działań, używając określenia koordynacja, pisze również Griffin73: „podstawowym argumentem za potrzebą koordynacji jest fakt istnienia niezależnych wydziałów i grup roboczych, które do wykonywania swoich funkcji wymagają jednak zarówno informacji, jak i zasobów z innych jednostek. Im większa jest współzależność pomiędzy wydziałami, tym większy jest zakres koordynacji niezbędnej do skutecznego wypełniania przez nie tych funkcji." Istnieją trzy główne formy współzależności:
• sumująca się - najniższy szczebel współzależności, jednostki o takiej współzależności działają przy niewielkim zakresie interakcji, produkcja jednostek sumuje się na poziomie organizacji, posiadają duży zakres swobody (brak codziennego oddziaływania), lecz zyski lub straty są „integrowane" na szczeblu organizacji, a współzależność skutkuje tym, iż końcowy sukces lub porażka jednego z nich wpływa na inne,
71 Koźmiński A.K., Piotrowski W., Zarządzanie -teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1995, s.465 77 Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami, PWE, Warszawa 1999, s. 351- 352
-71-