S5006308

EN 10002-1:2001

Załącznik J

(informacyjny)

Dowadność próby rozciągania i szacowanie niepewności pomiarów

j.1 Wstęp

soosób oszacować niepewność pomiarów wykonanych zgodnie z niniejszą norma. Załącznik podaje, w jaw ^ _{ścjamj( okre}ślonymi w próbie rozciągania. Należy zaznaczyć, że nie jest można materiale ze znanyr.^ _{wartQŚd niepewności dta} tej metody badania, ponieważ mają na to wpływ dwa l,we podanie bez*-S _materiaUj j _n/_GZa/einy od materiału. Z drugiej strony konieczne jest. aby wstępnie ^CZy ć^d d z i a I y wa n ie szybkości odkształcenia lub naprężenia rozciąganego materiału, tak aby możliwe było oszacowanie niepewności pomiaru.

Podejście do szacowania niepewności pomiaru używające koncepcji "budżet błędu" bazuje na określeniu •olerancji w próbie i normach na kalibracje przedstawionych gdzie indziej [5], zostało następnie rozszerzone, staiąc się podstawą załącznika J ISO 6892 (1998) [6]. Niniejszy załącznik jest poprawioną wersją bardziej dokładna, kolejnego podejścia do szacowania niepewności pomiaru zarysowanego w przewodniku przyjętym przez ISO TAG4 [7].

Dokładność wyniku badania w próbie rozciągania jest zależna od czynników związanych z oddziaływaniem badanego materiału, geometrii i wykonania próbki, maszyny wytrzymałościowej, postępowania przy badaniu i metod użytych do obliczania określonych własności materiału. Dobrze, aby wszystkie poniższe czynniki

wzięto pod uwagę:

•    pomiar wymiarów próbki do badań, zaznaczonej długości pomiarowej, długości pomiarowej ekstensometru:

•    pomiar siły i odkształcania:

•    temperatura badania i szybkość obciążania w kolejnych stadiach próby;

•    sposób mocowania próbki do badań i osiowość przyłożenia siły;

charakterystyki maszyny wytrzymałościowej (sztywność, napęd, metoda i kontrola działania):

błędy ludzkie i błędy oprogramowania, związane z określaniem własności w próbie rozciągania:

niejednorodność materiału, która występuje nawet w wypadku pojedynczej partii uzyskanej z materiału tego samego wytopu.

Praktycznie, wymagania i tolerancje prezentowanej normy nie uwzględniają wszystkich wpływów dających się określić ilościowo. Ewentualne badania międzylaboratoryjne, wprowadzone do określenia ogólnej niepewności wyników w warunkach zbliżonych do stosowanych w laboratoriach przemysłowych, także nie wykryją wpływów związanych z niejednorodnością materiału wszystkimi mierzonymi wielkościami danej metody badania.

Należy mieć na uwadze, że nie jest możliwe obliczenie pojedynczej wartości mierzonej niepewności wszyst-ici materiałów, ponieważ różne materiały wykazują różne charakterystyczne reakcje na pewne parametry pro y np. szybkość odkształcenia lub szybkość naprężenia [5]. Budżet niepewności tu przedstawiony może h^{C u}J^^a^^any ^za 9ćrną granicę mierzonej niepewności dla laboratorium badającego zgodnie z EN 10002-' je na dopuszcza się, aby laboratorium mogło mierzyć niektóre parametry próby z wyższym poziomem do-adnosci niż wymagany przez normę, np siła może być mierzona do ± 0.5 % (to jest maszyna klasy 0.5). po czas gdy norma na próbę EN 10002-1 wymaga, żeby siłę mierzyć do ± 1 % Należy odnotować, że kiedy szacuje się całkowity rozrzut wyników badania, dodatkowo powinna być wzięta pod uwagę niepewność pomiaru jako część rozrzutu spowodowana niejednorodnością materiału. Podejście statystyczne do analizy po-r wnawczej wpływów (badania Round Robin) nie rozdziela udziału dwóch przyczyn rozrzutu, niemniej jednak aje przydatną wskazówkę prawdopodobnego zakresu wyników pomiaru przy rozciąganiu, otrzymanych w róż-nych laboratoriach, stosujących taki sam materiał badań Typowe wyniki z różnych porównawczych badań

44