SDC12201

114 • ł i/jolopa paemiuy materii

powinowactwo do tlenu, jakie ma oksydaza cytoeh rontowa, ostatni enzym w mito-cfcondnalnym łańcuchu przenoszenia elektronów. Obniżający intensywność oddycham.-. wpływ braku tlenu obserwuje się dopiero, gdy jego stężenie w powietrzu zmniejsn się do paru procent, np. w glebach ciężkich o złej strukturze. Niemal całkowite zahamowanie dostępu tlenu zachodzi w przypadku zalania korzeni wodą. Rozpoczyna się w nich wtedy proces fermentacji, występuje zakłócenie transportu hormonów, soli mineralnych i węglowodanów oraz zaburzenie gospodarki wodnej Prowadzi to m.in. do zakłócenia przebiegu fotosyntezy.

Dostępność tlenu stanowi poważny problem dla oddychania roślin wodnych. Zawartość O. u wodzie nie przekracza 0.7% objętości. Tuk małe stężenie i powolna dyfuzja tlenu w wodzie mogą stanowić ograniczenie procesów oddechowych. Rośliny wodne wykształciły system wentylacyjny zbudowany z wypełnionych powietrzem przestworów międzykomórkowych. których obecność minimalizuje skutki ograniczonej dostępności tlenu.

Zmniejszanie zawartości 0_; w atmosferze powoduje zahamowanie oddychania, .tle - paradoksalnie - równocześnie wywołuje gwałtowne zwiększenie produkcji CO, Skutek ten. zwany efektem Posuwa od nazwiska odkrywcy, jest wynikiem zniesienia u warunkach beztlenowych hamowania glikolizy przez tlen.

Zahamowanie oddychania obserwuje się również w przypadku dużego stężenia dwutlenku węgla w atmosferze. Jest to najprawdopodobniej skutkiem hamowania przez CO- reakcji dekarboksylacji w cyklu IC A. katalizowanych przez dehydrogenazy izooiry nianowa i oksoglutaranową. Efekt ten jest wykorzystywany w przechowalnictwie owoców.

2A.6A. inne czynniki wpływające na oddychanie

Oddychanie jest procesem wrażliwym na inne. poza już wymienionymi, czynniki środowiska. Zranienie tkanki lub zakażenie patogennymi grzybami czy bakteriami może kilkakrotnie zwiększyć intensywność oddychania. Zwiększony metabolizm oddccho-dostarcza energii i substratów do syntez substancji uczestniczących w procesach naprawczych i reakcjach obronnych rośliny.

Natomiast obecne w środowisku zanieczyszczenia, w tym trucizny, mogą wywierać upływ hamujący na oddychanie. Do najlepiej poznanych i najskuiec/nicjszych trucizn oddechowych należą cyjanki, aiydki, fluorki, tlenek węgla, nitrofenole.

Fizjologia wzrostu i rozwoju

3.1. Mechanizmy wzrostu i rozwoju roślin

Wczasic ontogenezy roślin zachodzą procesy wzrostu i rozwoju

Wzrost to nieodwracalny przyrost liczby, objętości lub masy komórek ilości

protoplazmy. białka lub kwasów nukleinowych, a także rozmiaru rośliny'lub iei organów (długości, szerokości, średnicy).    ^J

Rozwój wynika / wzrostu i różnicowania się komórek i jest podstawą morfo-genezy - prowadzi do powstania nowych organów, tkanek i organelli.

Wzrost jest procesem ilościowym, a rozwój to proces jakościowy.

3.1.1. Wzrost

Większość tkanek roślinnych zachowuje zdolność do wzrostu przez cale życie. Stanowi to istotną różnicę w stosunku do organizmów zwierzęcych. Głównym miejscem, w którym odbywa się wzrost, są merystemy. Tkanki te w wierzchołkach pędów wegetatywnych i korzeni (merystemy apikalne) zachowują zdolność do wzrostu przez cale życie rośliny. Podobną zdolność mają merystemy inicrkalarnc oraz boczne, kambium ifelogen. Ten typ wzrostu stanowi wzrost nieograniczony. Natomiast wzrost ograniczony (zdeterminowany) wskazują liście, kwiaty, owoce, nasiona - organy, które po osiągnięciu określonych rozmiarów przestają rosnąć. Kinetyka wzrostu - zarówno nieograniczonego, jak i ograniczonego - ma charakter fazowy, który w większości przypadków obrazuje krzywa sigmoidalna zależności między- mierzonym parametrem wzrostu a czasem: wyróżnić można fazę zwłoki (lag phase), fazę wykładniczą oraz