SDC13397

Stanisław Dubisz

46

-----

określenia celów (ideałów) zachowań służących zaspokajaniu potrzeb jeży-kowych (komunikacyjnych) jednostek i społeczności".²

Języki narodowe (standardowe) pełnią w odniesieniu do ich użytkowników cztery podstawowe funkcje:

1.    jednoczącą - łączącą różne dialekty i idiolekty: umożliwiającą identyfikację jednostek z szerszymi zbiorowościami narodowymi;

2.    separującą - przeciwstawiającą dany język narodowy innym językom narodowym; określającą narodową identyczność użytkowników danego języka: współtworzącą więzi emocjonalne w obrębie narodowej wspólnoty komunikatywnej;

3.    prestiżową - świadczącą o wyższości danej wspólnoty narodowej posługującej się danym językiem standardowym nad wspólnotami, które nic wytworzyły takiego kodu komunikacyjnego; potwierdzającą fakt istnienia państwa narodowego lub konstatującą występowanie warunków sprzyjających utworzeniu takiego państwa; umożliwiającą równouprawnienie danego języka w stosunku do innych języków standardowych;

4.    normatywną - określającą zasady poprawnej, sprawnej, etycznej i estetycznej komunikacji językowej w danym języku narodowym; stwarzającą podstawy oceny przekazów użytkowników języka według określonych kryteriów normatywnych.¹

Współcześnie język polski pełni te wszystkie funkcje, jest w pełni ukształtowanym narodowym językiem standardowym oraz oficjalnym językiem urzędowym na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. 1000 lat temu jednak tak nic było, a impulsem rozpoczynającym ten kierunek ewolucji polszczyzny były początki naszej państwowości w 2. połowic X w.

O tym. że taka interpretacja związków między instytucją państwa, kategorią narodu i językiem standardowym jest właściwa, pouczają nas przykłady i z historii, i ze współczesności. Łatwo bowiem zauważyć, że wszystkie rozwijające się dziś dynamicznie języki słowiańskie miały i mają ścisły związek z organizacją państwo (por. tu np. dzieje języka czeskiego, rosyjskiego,

² S. Gajda. Program polskiej polityki językowj. .Poradnik Językowy" 1999. z. 5-6.

s. i.

* Zob. A. Piotrowski. M. Ziółkowski, Zróinłcoaanie Językowe a struktura społeczna. Warszawa 1976, s. 120; por. takie Si Dubin. Społeczne nłc polszczymy poza granicami kraju (w.] 1). Janowska. J. Porayskl-Pomsln (red.), Język polski w krąju i za granicą, Małe• riały Międzynarodowej Konferencji Naukowej Polonistów, Warszawa 14-16 *%rzeinia 1995 r. Warszawa 1997. s. 17-20.