skanowanie0001

Bałtowie wschodni (ryc. 15-20)

Do Bałtów wschodnich zalicza się obecnie Litwinów, których jest około 3.000.000 oraz Łotyszy (około 2.000.000). W okresie wczesnego średniowiecza należały do nich i inne ugrupowania plemienne, zajmujące tereny od południowo wschodnich wybrzeży Bałtyku do górnej Oki i Wołgi oraz od Dźwiny po Prypeć. Graniczyli z plemionami zachodnich Bałtów, Finami oraz plemionami ugrofińskimi i Słowianami.

Tereny zasiedlone przez wschodnich Bałtów, podobnie, jak to miało miejsce z Prusami i Jaćwingami rozwijały się w innym lytmie w porównaniu z pozostałymi ziemiami Europy. Nie zanotowano bowiem na tych obszarach znaczniejszych przesunięć ludnościowych, które były tak charakterystyczne dla Europy okresu wędrówek ludów. Przeciwnie, od okresu wpływów rzymskich po wczesne średniowiecze notujemy u Bałtów wschodnich nieprzerwany rozwój, który cechuje się stabilizacją osadnictwa i niezmąconym rozwojem gospodarczo-społecznym, w zapewne trwałych układach ustrojowych. Nie stwierdza się ani opuszczania osiedli, bądź przenoszenia ich na inne miejsca, ani zaprzestania użytkowania cmentarzy, które zakładano niejednokrotnie już na przełomie er, nieprzerwanie składając na nich zmarłych do VII-VIII wieku, lub nawet dłużej. To także okres znacznego rozwoju gospodarczego, który poświadczony jest rozwojem rolnictwa, produkcji rzemieślniczej i handlu. Przy destabilizacji znacznych obszarów Europy związanej z wędrówkami ludów koczowniczych, uderzające jest zachowanie spokoju na szlakach handlowych północnej Europy, biegnących wzdłuż morza Północnego i Bałtyku. Ważny szlak handlowy wyznaczała w tym rejonie Dźwina, jako część drogi łączącej Bałtyk z morzem Czarnym. Również między innymi przez ziemie Bałtów biegły szlaki handlowe eksploatowane przez Arabów, włączające w obieg wymiany Bułgarię, Chazarię, później Ugrofinów i Skandynawię, a jedno z plemion letto-litewskich - Kurowie zaangażowani byli szczególnie w wymianę ze Skandynawią. Dopiero ekspansja Słowian na ziemie w górnym dorzeczu Dniepru przyniosła istotne zmiany, obkurczając dotychczasowe domeny Bałtów i doprowadzając do asymilacji znacznej części Bałtów przez Słowian, a także częściowo włączając w ten proces niektóre inne plemiona wschodniej Europy. WIX-XI wieku proces wyodrębniania się grup plemiennych osiadłych w dorzeczach Dźwiny, Niemna oraz Pregoły i na pojezierzu Mazurskim doprowadził do wykształcenia trzech zaczątkowych wspólnot etno-plemiennych: łotewskiej, litewskiej i pruskiej. Wschodnimi sąsiadami plemion letto-litewskich stali się słowiańscy Krywicze i Dregowicze, później Ruś. Ruś od XI wieku rozpoczęła również ekspansję terytorialną i osadniczą na dawne tereny wschodnio-