skanowanie0001

ard Haliżak

ZIAŁ XII

cesy globalizacji a stosunki międzynarodowe

Pojęcie procesów globalizacji

Globalizacja i globalizm to terminy, które w ostatnich kilkunastu latach zrobiły Totną wręcz karierę w nauce i praktyce stosunków międzynarodowych, służąc opisu zmian w tej dziedzinie stosunków społecznych po zakończeniu zimnej ojny. O ile pojęcie „regionalizmu” w teorii i praktyce pojawiło się w XIX wieku, d o globalizmie jako procesie i zjawisku międzynarodowym zaczęto mówić dopiero k dekadzie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w., w okresie zimnej wojny. W tamtym okresie pojęcie „globalny” zaczęto odnosić do polityki zagranicznej wóch adwersarzy USA i ZSRR, którzy mieli status światowych (globalnych) supermocarstw dysponujących bronią masowego rażenia. Doktryny wojskowe tych mocarstw zakładały konflikt w skali globalnej. ZSRR i USA jako przywódcy systemu zachodniego i komunistycznego oferowały dwie odmienne wizje porządku światowego w wymiarze politycznym i ekonomicznym. Przejawem tego była walka ideologiczna o prymat w świecie własnych wartości. Dla USA była to liberalna demokracja i gospodarka rynkowa, dla ZSRR — komunizm w skali światowej (wspieranie komunizmu w skali światowej). Zwycięstwo Zachodu w globalnej konfrontacji było, jak ujął metaforycznie amerykański badacz F. Fukuyama, końcem historii (the end ofhistory) i od tej pory w skali światowej, globalnej, nastał czas liberalnej demokracji¹.

W 1971 r. termin „globalny”, jako zjawisko geograficzne, obejmujące cały świat, po raz pierwszy pojawił się w słowniku Webstera². Inny znany badacz G. Modelski w 1972 r. użył terminu „globalizacja” dla opisania ekspansji europejskiego modelu integracji w świecie i jako politykę stworzenia przez ówczesną EWG światowego systemu handlowego poprzez układy stowarzyszeniowe^{3 4}. Wielką rolę w promowaniu terminu „globalizm” w rozumieniu światowym (mondial) odegrał wybitny badacz francuski F. Braudel, który w swoim dziele o ewolucji kapitalizmu mówił o tym, że przyczynił się on do powstania gospodarki światowej (economie-mondef.

1

' F. Fukuyama, The End of Hisloiy and the Last Man, New York 1992.

2

   Webster’s Third New International Dictionary, t. 1, London 1971, s. 965.

3

   G. Modelski, Principles of World Politics, New York 1972.

4

   F. Braudel, Cmlisation materielle, economie et capitalisme: XV—XVIII, Paris 1979.