Skanowanie 11 10 28 47 (2)

Mechanizm sprzężenia zwrotnego w czynności odruchowej

Ośrodki nerwowe i efektory są przy większości odruchów dwustronnie ze sobą powiązane. Obwodowe narządy wykonawcze, np. mięśnie, nie tylko przyjmują impulsy odśrodkowe, lecz wysyłają również sygnały dośrodkowe, informujące układ nerwowy ośrodkowy o swym aktualnym stanie. W organizmie istnieją układy sprzężenia zwrotnego obwodu z centrum, odgrywające szczególną rolę przy wykonywaniu złożonych aktów ruchowych. Dzięki sprzężeniom zwrotnym jest osiągana dokładność i płynność ruchów oraz ich każdorazowe przystosowanie do zaistniałej sytuacji zewnętrznej, która wywołała dane ruchy. Odruchowa samoregulacja czynności fizjologicznych w organizmie opiera się również o mechanizm sprzężenia zwrotnego. Najczęściej mamy do czynienia ze sprzężeniem zwrotnym ujemnym, przy którym odchylenie czynności od stałego poziomu staje się bodźcem prowadzącym do restytucji zaburzonego stanu. Wynik działania takiego sprzężenia jest ujemny w stosunku do przyczyny wywołującej zaburzenie, a sam jego mechanizm stabilizuje rozpatrywany układ.

0    ten mechanizm opiera się utrzymanie homeostazy organizmu. Działanie sprzężenia zwrotnego ujemnego przy odruchach obserwuje się wtedy, gdy dopływające z obwodu impulsy, powstające podczas danej reakcji odruchowej (impulsy zwrotne), doprowadzają do następowego jej osłabienia.

Przy sprzężeniu zwrotnym dodatnim organizm reaguje pogłębieniem zmian zapoczątkowanych działaniem bodźca. Wynik działania tego sprzężenia jest dodatni; prowadzi ono do wzmocnienia i utrwalenia powstałego zakłócenia. Dzięki działaniu tego typu sprzężenia dochodzi przy odruchach do nasilenia reakcji odruchowej pod wpływem impulsów zwrotnych. Przy odruchach czynne jest najczęściej zarówno sprzężenie zwrotne dodatnie, jak i ujemne. Impulsy zwrotne, powstające np. podczas odruchów mięśniowych, wywołują lub nasilają stan pobudzenia w jednych ośrodkach, a stan hamowania - w drugich.

O działanie sprzężenia zwrotnego ujemnego opierają się - między innymi -odruchy rozciągowe, odruchowe zmiany napięcia mięśniowego oraz samoregulacja pobudliwości neuronów ruchowych za pośrednictwem wstawkowych neuronów hamujących. Są one pobudzane przez odgałęzienia odchodzące od aksonu neuronu ruchowego, a wypustki ich tworzą synapsy hamulcowe na ciele tego samego motoneuronu. Impulsy wytwarzane w motoneuronach aktywują między-neurony hamujące, a te zwalniają lub zatrzymują wyładowania w motoneuronie. Zapobiega to nadmiernemu pobudzeniu komórek ruchowych. Opisany typ hamowania nazywany jest hamowaniem zwrotnym.

Badania wykazały, że ten sam motoneuron rogów brzusznych rdzenia wchodzi w skład wielu łuków odruchowych. Stanowi on wspólną drogę końcową dla różnych odruchów i może utrzymywać kontakt z wielu różnymi receptorami i częściami układu nerwowego ośrodkowego. W związku z tym przed wejściem na wspólną drogę wyprowadzającą dochodzi do ścierania się ze sobą licznych pobudzeń dopływających do motoneuronu od różnych receptorów

1    ośrodków nerwowych, przy czym jedne z nich uzyskują przewagę i wychodzą na obwód, drugie ulegają zahamowaniu. Liczba włókien doprowadzających

45    impulsy do motoneuronów rdzeniowych jest około 5 razy większa od liczby